Μιλτιάδης Δάλλας

Δάλλας Μιλτιάδης

Ο Αγιώτης νομικός, συγγραφέας και πολιτικός Μιλτιάδης Δάλλας, ο οποίος ήταν ο πρώτος Δήμαρχος Αγιάς μετά την απελευθέρωση του 1821 ήταν ένας άνθρωπος ευρείας μόρφωσης, καλός γνώστης της τοπικής ιστορίας, αλλά και ιδιαίτερης ευαισθησίας σε θέματα διάσωσης και συγκέντρωσης των τοπικών ιδιωτικών και δημοσίων αρχείων συνέλαβε πρώτος από το 1930, την ιδέα ίδρυσης αρχειακής υπηρεσίας. Συγγραφέας σημαντικών ιστορικών μελετών για την Αγιά, συγκέντρωσε με ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα έγγραφα κοινοτικά, εκκλησιαστικά, οικογενειακά, προσωπικά κ.ά. και συγκρότησε το "Αρχείον Ιστορικόν", το οποίο εκτείνεται χρονικά από το 1750 έως το 1953 με πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία της περιοχής. Το 1937 ο Δάλλας κατέθεσε προς φύλαξη το αρχείο του στην Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία των Θεσσαλών ( Ι.Λ.Ε.Θ.), της οποίας υπήρξε ένας από τους ιδρυτές, με την υποχρέωση να παραδοθεί στην Αγιά, όταν θα ιδρυόταν ιστορικό Αρχείο.

"Ο πολιτικός & διανοούμενος Μιλτιάδης Δάλλας"
Την Τετάρτη 25/01 η προισταμένη των Γενικών Αρχείων του Κράτος της Αγιάς, κα Κατερίνα Παπαδοπούλου, θα μιλήσει στο χώρο του βιβλιοποωλείου Γνώση με θέμα "Ο πολιτικός & διανοούμενος Μιλτιάδης Δάλλας".
Η ομιλήτρια θα παρουσιάσει την πολυσχιδή και ενδιαφέρουσα προσωπικότητα του Μ. Δάλλα την περίοδο 1860-195 και την πολιτική του δραστηριότητα, η οποία ξεκινά απο την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 και συνδέεεται με τις πρώτες δεκαετίες της οργάνωσης και ένταξης της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος.
Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 9:00 μ.μ.
βιβλιοπωλείο Γνώση, Α.Γαζή 21, Λάρισα

Μία ενδιαφέρουσα εκδήλωση πραγματοποιήθηκε χθες στο χώρο του βιβλιοπωλείου «Γνώση» στο πλαίσιο των «Μαθημάτων Θεσσαλικής Ιστορίας». Η ομιλήτρια της εκδήλωσης κ. Κατερίνα Παπαδοπούλου, Προϊσταμένη των Γενικών Αρχείων του Κράτους της Αγιάς, ανέπτυξε το θέμα «Ο πολιτικός και διανοούμενος Μιλτιάδης Δάλλας,1860-1951» και τόνισε ότι το ενδιαφέρον του μελετητή της θεσσαλικής ιστορίας εντοπίζεται στο γεγονός ότι η πολιτική διαδρομή του Μιλτιάδη Δάλλα συμπίπτει με τις προσπάθειες οργάνωσης και ένταξης της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος μετά το 1881. Ο Μιλτιάδης Δάλλας, όπως ανέφερε η ομιλήτρια είναι από τις πιο σημαντικές μορφές της πολιτικής ιστορίας της Θεσσαλίας και ανήκει στους πολιτικούς που λάμπρυναν με το ήθος, την εντιμότητα και την κατάρτισή τους το Κοινοβούλιο. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η παράλληλη παρουσίαση μέρος του αρχείου του Μιλτιάδη Δάλλα με έγγραφα του 1825, εκλογικούς καταλόγους του 1890, χειρόγραφες σημειώσεις και εφημερίδες της εποχής.

ΟΔΟΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΔΑΛΛΑ (Πατείστε επάνω στη δημοσίευση για να τη δείτε ολόκληρη)

Πρόλογος
   Κάθε δρόμος έχει μια ονομασία. Άλλες γνωστές, παρμένες από την Ιστορία ή τη Γεωγραφία της Ελλάδας (κυρίως) άλλες όμως άγνωστες στο ευρύ κοινό, παρμένες από την τοπική Ιστορία και Γεωγραφία. Όλοι, για παράδειγμα, οι Έλληνες ξέρουν τι έγινε στις 25 Μαρτίου ή ποιός ήταν ο Παπαφλέσσας ή ο Όμηρος και πού είναι η Μακεδονία ή ο Πηνειός. Πόσοι όμως από τους επισκέπτες μας - ή ακόμα και από τους ντόπιους - ξέρουν τι έγινε στην περιοχή μας στις 10 Φεβρουαρίου; Ποιός ήταν ο Κηπουρός ή ο Καννάβας; Πού είναι και τι ήτανε η Μελίβοια και γιατί η Βέροια συνδέεται με την Αγιά; Τι είναι ο Άμυρος; Ο Μεθόδιος Ολυμπιώτης; Ποιοί είναι αυτοί οι Αγιώτες Άγιοι; Θα προσπαθήσουμε με μια σειρά δημοσιεύσεων να αναδείξουμε την άγνωστη ιστορία των δρόμων της Αγιάς. Ένα εγχείρημα δύσκολο, αλλά ωραίο. Παρακαλούμε λοιπόν όποιον έχει στοιχεία για την ονομασία δρόμων της Αγιάς, να επικοινωνήσει μαζί μας στην ηλεκτρονική μας διεύθυνση: mdallasnea@gmail.com Επειδή η στήλη δεν διεκδικεί δάφνες ιστορικού, κάθε βοήθεια, έστω και η πιο μικρή, έχει τεράστια σημασία και κάθε διόρθωση σε οποιαδήποτε ανακρίβεια εντοπίσετε είναι ευχαρίστως αποδεκτή.    Σας ευχαριστούμε.

Ο Μιλτιάδης Δάλλας
(φωτ. Γ.Α.Κ. Αγιάς)

          Ο Μιλτιάδης Δάλλας γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1860 στην Αγιά. Ήταν γιος του Ιωάννη Δάλλα και της Ευανθίας Ντούμα από την Μακρυνίτσα Πηλίου. Ο Μιλτιάδης τελείωσε το Ελληνικό Σχολείο στην Αγιά και το 1878 ο πατέρας του τον έστειλε για τις γυμνασιακές του σπουδές στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, στην Κωνσταντινούπολη, απ’ όπου τελείωσε με άριστα. Έμαθε ιταλικά, γαλλικά και γερμανικά και μελέτησε τους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους, αλλά και τα εκκλησιαστικά έργα της Ορθοδοξίας ενισχύοντας το χριστιανικό πνεύμα και τη βαθιά πίστη του. Το 1880 έρχεται στην Αθήνα και γράφεται στη Νομική Σχολή Αθηνών. Στη διάρκεια των σπουδών του μελετά την ευρωπαϊκή φιλοσοφική σκέψη και επηρεάζεται απ΄αυτή. Η Απελευθέρωση της Θεσσαλίας τον βρίσκει στην Αγιά και πανηγυρίζει την είσοδο του ελληνικού στρατού στην Αγιά την 1η Σεπτεμβρίου 1881.           Στις 20 Δεκεμβρίου 1881 προκηρύχτηκαν εθνικές εκλογές με τη συμμετοχή των νεοαπελευθερωμένων περιοχών της Θεσσαλίας και της Άρτας. Οι πολιτικές διεργασίες δεν άφησαν αδιάφορο τον νεαρό Μιλτιάδη, που μαζί με τον δικηγόρο Αθηνών Νικόλαο Στεφανίδη από την Αθανάτη ιδρύουν το κόμμα «Η Αγαθή Μερίς». Με την υποστήριξη του κόμματος του Κουμουνδούρου ο Στεφανίδης εκλέγεται βουλευτής στην Επαρχία Αγιάς. Μετά τις εκλογές ο Μιλτιάδης επιστρέφει στην Αθήνα για τις σπουδές του.         Το 1883 έγινε, με αρκετή καθυστέρηση, η προκήρυξη των πρώτων Δημοτικών Εκλογών. Πρώτος δήμαρχος Δωτίου εκλέχτηκε ο Ιωάννης Δάλλας, πατέρας του Μιλτιάδη, ο οποίος όμως ύστερα από λίγους μήνες δολοφονήθηκε. Ο Μιλτιάδης διέκοψε για ένα διάστημα τις σπουδές του και εγκαταστάθηκε στην Αγιά προσπαθώντας να διαλευκάνει το φόνο, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το 1886, αφού υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία, ξαναγύρισε στην Αθήνα και συνέχισε τις σπουδές του.        Το 1890 ο Δάλλας, μετά από πιέσεις των πολιτικών φίλων του πατέρα του, δέχεται την πρόταση του Θεόδωρου Δηληγιάννη, ο οποίος τον εκτιμούσε για το ήθος και την εντιμότητά του, και κατέρχεται ως υποψήφιος βουλευτής. Ο Συνασπισμός των κομμάτων υπό τον Θ. Δηληγιάννη θριάμβευσε και ο Μ. Δάλλας εκλέχτηκε βουλευτής σε ηλικία 30 ετών. Οι πολιτικές απόψεις του Δάλλα την περίοδο εκείνη είναι ένα κράμα χριστιανικών, ανθρωπιστικών και σοσιαλιστικών ιδεών. Είναι υπέρμαχος της αναβίωσης θεσμών της αρχαίας ελληνικής Δημοκρατίας, όπως η Εκκλησία του Δήμου, η άμεση εκλογή αντιπροσώπων του έθνους και η απελευθέρωση του ανθρώπου από τη δουλεία, και στη σύγχρονη μορφή, της απελευθέρωσης των κολλήγων γεωργών. Ως βουλευτής προσπάθησε να επιλύσει βασικά προβλήματα των κατοίκων της Επαρχίας, καταθέτοντας υπομνήματα και προτάσεις για ζητήματα αγροτικά, εκπαιδευτικά και δημοσίων έργων.          Τον Μάϊο του 1892, λόγω της σύγκρουσης του Βασιλιά Γεωργίου Α’ και του Δηληγιάννη, προκηρύχτηκαν νέες εκλογές. Στην Αγιά η ανάδειξη του υποψήφιου βουλευτή έγινε μετά από πρόταση του Δάλλα, σύμφωνα με το θεσμό της Εκκλησίας του Δήμου, δηλαδή η συνέλευση των κατοίκων κατάρτισε τους καταλόγους των υποψηφίων βουλευτών από τους οποίους ανακηρύχτηκαν οι αποδεχόμενοι την υποψηφιότητά τους. Με την πρωτόγνωρη για τις τότε πολιτικές πρακτικές διαδικασία αυτή, προτάθηκε η υποψηφιότητα του Δάλλα με την υποστήριξη του κόμματος του Δηλιγιάννη. Αν και νικητής των εκλογών αναδείχτηκε με μεγάλη πλειοψηφία ο Τρικούπης, ο Δάλλας επανεκλέχτηκε βουλευτής Αγιάς. Επειδή όμως ήταν στην αντιπολίτευση, δεν εισακουγόταν καμία πρότασή του. Ο ίδιος έγραψε: «...Φρονώ ότι το μόνον σωστικόν φάρμακον είναι η συστηματική εργασία προς σύστασιν πολιτικών συλλόγων πανταχού του κράτους, εχόντων ως σημαίαν αυτών την πλήρην αποκέντρωσιν, ήτις μόνη θέλει χειραφετήσει τον πολίτην από του κομματισμού και μεταβάλλει αυτόν εις άγρυπνον φρουρόν των της πολιτείας...» συμπυκνώνοντας σε μια φράση όλη την πολιτική του φιλοσοφία με την οποία πορεύτηκε σε όλη την πολιτική του διαδρομή.           Τον Δεκέμβριο του 1893 παντρεύεται στο σπίτι του στην Αθήνα την Ευδοκία Παυλίδου – γόνο της γνωστής σοκολατοβιομηχανίας – με την οποία απέκτησε δυο γιους, τον Ιωάννη και τον Ιάσονα.      Συνεχίζει να είναι υπέρμαχος της επίλυσης του αγροτικού ζητήματος, καταγγέλλοντας από το βήμα της Βουλής ότι «Αι σήμερον διαπραττόμεναι βάρβαροι πράξεις προϊόν κακής διοικήσεως, δεν συνέβαινον ουδέ επί της διοικήσεως των Τούρκων», ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Στις εκλογές του 1895 είναι και πάλι υποψήφιος. Παρά τις οξείες προσωπικές επιθέσεις του αντιπάλου του Α. Πεταλά και παρά τη δυσφήμιση που δέχτηκε, ο Δάλλας επανεκλέχτηκε με 16 μόλις ψήφους διαφορά. Έχοντας ιδιαίτερη ευαισθησία στα θέματα εκπαίδευσης, κατάφερε να πετύχει, με τη συνδρομή του φίλου του Λέοντα Μελά, την αξιοποίηση ενός κληροδοτήματος του εθνικού ευεργέτη Βασιλείου Μελά και το 1896 ξεκίνησε η ανέγερση του πρώτου δημόσιου διδακτηρίου, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1900 και ολοκληρώθηκε το 1930. Ίδρυσε το «Κυριακόν Σχολείον», ένα είδος Κατηχητικού τα μεσημέρια της Κυριακής για τη μόρφωση ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας, ενώ παράλληλα δώρισε στο Δήμο Δωτίου μεγάλο μέρος της Βιβλιοθήκης του για να ιδρυθεί η Λαϊκή Βιβλιοθήκη.          Συνέχισε τον αγώνα του για την επίλυση του αγροτικού ζητήματος, όμως οι προσπάθειες διακόπηκαν από τον πόλεμο του 1897. Η Θεσσαλία καταλήφθηκε από τους Τούρκους που στις 15 Απριλίου 1897 μπήκαν στην Αγιά. Ο Δάλλας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την περιοχή.Το σπίτι του Δάλλα και έγινε κατοικία του μουδίρη Σαμή Βέη και κατά την αποχώρηση των Τούρκων, στις 19 Μαϊου 1898, λεηλατείται παντελώς. Ακόμα και το αρχείο του πουλήθηκε ως χαρτί στον παντοπώλη Παρίση Παπαδημητρίου, ο οποίος όμως ευτυχώς το διέσωσε. Να σημειωθεί εδώ ότι το σπίτι του Δάλλα που ήταν στην συνοικία της Παναγίας το κληρονόμησε ο Λέων Καλλέργης και την κληροδότησε στο Δημόσιο. Ακολούθησε τη μοίρα του αρχοντικού των Φαβρ στη Ρέτσιανη και άλλων νεώτερων μνημείων της Αγιάς: Γκρεμίστηκε.          Ο Δάλλας, έχοντας βαθιά πληγωμένο το εθνικό του συναίσθημα, καταδίκασε με οξύ τρόπο στη Βουλή τους χειρισμούς της κυβέρνησης Δηληγιάννη κατά τον πόλεμο του 1897, αρνούμενος να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης σε όλα τα κόμματα «διότι δεν επιτρέποντο πολιτικά ζητήματα διαρκούσης της Κατοχής της Θεσσαλίας». Αρχίζει να ωριμάζει μέσα του η απόφαση να αποσυρθεί από την πολιτική. Μένει για αρκετούς μήνες στην Αγιά και βοηθά στην επαναφορά της ομαλότητας στην περιοχή. Συντάσσει καταλόγους ζημιωθέντων και πληγέντων από την τουρκική Κατοχή, στους οποίους όμως δεν συμπεριλαμβάνει τον ίδιο και την οικογένειά του. Ιδρύει τη «Λαϊκή Σχολή», ένα παράλληλο σχολείο με το δημοτικό αλλά για ανθρώπους μεγάλης ηλικίας.          Στις εκλογές του 1898 δεν θα είναι υποψήφιος. Μετά τις εκλογές εγκαθίσταται στην Αθήνα και το 1901 διορίζεται Νομάρχης Τρικάλων. Οι καινοτομίες όμως που εισήγαγε στη διοίκηση προκάλεσαν τη δυσφορία των τοπικών κομματαρχών που πέτυχαν τη μετάθεσή του στην Άρτα, απ΄όπου μετά από τρεις μήνες μετατίθεται στη Ζάκυνθο (Νοέμβριος του 1902) έως ότου απολυθεί οριστικά τον Ιανουάριο του 1903. Επιστρέφει στην Αθήνα και ασκεί το επάγγελμα του συμβολαιογράφου.         Στις εκλογές του 1905 αποφασίζει να κατέλθει ως υποψήφιος, στη θέση του αποβιώσαντος Λέοντος Μελά. Αντίπαλός του ήταν ο Αγαμέμνων Σλήμαν, εκπρόσωπος των παλαιοκομματικών συμφερόντων και των τσιφλικάδων ο οποίος εξαγοράζοντας ψήφους και συνειδήσεις κατάφερε να εκλεγεί. Ο Δάλλας επιστρέφει στην Αθήνα, ανοίγει το συμβολαιογραφείο του και αρθογραφεί συνεχώς σε διάφορες εφημερίδες με το ψευδώνυμο «Μελιβοεύς», «Δωτιεύς» ή «Φιλοκτήτης». Η νέα αποτυχία του στις εκλογές του 1906, τον οδηγούν στην οριστική του απομάκρυνση από τα παραδοσιακά κόμματα και την ανεξάρτητη πολιτική του πορεία, κάτι που θα τηρήσει έως το τέλος της πολιτικής του διαδρομής. Προσανατολίζεται προς τη συνεργασία ανεξάρτητων και φιλελεύθερων Θεσσαλών βουλευτών και τη δημιουργία ενός νέου κόμματος του «Γεωργικού». Για το σκοπό αυτό αλληλογραφεί συχνά με τον Γ. Φιλάρετο, τον Σοφ. Τριανταφυλλίδη, τον Μ. Αντύπα κ.α. Ιδρύεται μάλιστα στα 1907 ο Πανθεσσαλικός Σύνδεσμος, «Το Κοινό των Θεσσαλών», με σκοπό τη μελέτη των ζητημάτων της Θεσσαλίας, την ενότητα των Θεσσαλών και την επίλυση του αγροτικού ζητήματος.           Το Κίνημα του 1909 στο Γουδί, η δυσαρέσκεια των αγροτών της Θεσσαλίας και η έλευση του Βενιζέλου αναπτέρωσαν τις ελπίδες του Δάλλα για άμεσες μεταρρυθμίσεις. Υποστηρίζει με κάθε τρόπο την διανομή των τσιφλικιών στους ακτήμονες. Μετά τα αιματηρά γεγονότα και την εξέγερση του Κιλελέρ και τις δίκες των αγροτών που ακολούθησαν έγραψε ότι οι αγρότες "δικάζονται για όλας τας αμαρίας του κόσμου". Ο Βενιζέλος του πρότεινε την ίδρυση Υπουργείου Γεωργίας και του αναθέτει την οργάνωση και διοίκησή του. Ο Δάλλας όμως δεν επιζητούσε αξιώματα. Θέτει λοιπόν ως προϋπόθεση την άμεση απαλλοτρίωση των τσιφλικιών, κάτι που δεν βρίσκει σύμφωνο τον Βενιζέλο. Η άρνηση του Δάλλα έκανε τον Βενιζέλο να «χολωθεί σφόδρα και να πολεμά λυσσωδώς τον Μ. Δάλλαν». Στις εκλογές της 8ης Αυγούστου 1910 εκλέγεται βουλευτής με τους «Αγροτικούς Θεσσαλίας», μετά από 11 χρόνια απουσίας από τη Βουλή. Στις 28 Νοεμβρίου ξαναγίνονται εκλογές για την ανάδειξη της Β’ Αναθεωρητικής Βουλής. Ο Δάλλας, παρ’ ότι υποστηρίχτηκε από την αντιβενιζελική παράταξη, επανεκλέγεται με τους «Αγροτικούς». Το νέο Σύνταγμα όμως που προέκυψε από τη Β’ Αναθεωρητική Βουλή θέσπιζε το ασυμβίβαστο του βουλευτή και άλλων επαγγελμάτων, όπως του συμβολαιογράφου –μια διάταξη που θεωρήθηκε ότι ήταν πλήγμα αποκλειστικά και μόνο εναντίον του Μ. Δάλλα -   κι έτσι η εκλογή του ακυρώθηκε.         Παρ΄όλα αυτά, συνέχισε την πολιτική του δράση. Τον Φεβρουάριο του 1912 μαζί με τους Α. Καρτάλη, Γ. Μπαλτατζή, Μ. Σιάπκα, Γ. Φιλάρετο, Θ. Λυμπρίτη, Ν. Νούσια και άλλους συγκροτούν το «Γεωργικό Κόμμα» και κατέρχονται στις εκλογές. Παραιτείται του επαγγέλματός του για να θέσει υποψηφιότητα. Πολεμήθηκε όμως λυσσωδώς από τους παλαιοκομματικούς και έχασε την εκλογή, που ήταν η τελευταία του. Η τελευταία αυτή εκλογική αναμέτρηση τον οδήγησε σε πλήρη οικονομική καταστροφή. Εγκαταλείπει την πολιτική και ζητά άδεια να επαναδιορισθεί συμβολαιογράφος. Ο Βενιζέλος του το αρνείται, όμως ο Υπουργός Δικαιοσύνης Δημητρακόπουλος απειλεί με παραίτηση, λέγοντας ότι δεν μπορεί να καταδικάσει σε θάνατο από πείνα έναν πολιτικό αντίπαλο που ανάλωσε τη ζωή του στην υπηρεσία της πατρίδας. Φεύγει από την Αθήνα και εγκαθίσταται στα Γιάννινα όπου ανοίγει το συμβολαιογραφείο του. Το 1916 επιστρέφει στην Αθήνα και ανοίγει δικηγορικό γραφείο. Το 1919 ιδρύει στη γενέτειρά του τον «Σύλλογο Φιλελευθέρων Αγιάς». Υποστηρίζει στην τοπική πολιτική σκηνή τον Δημήτριο Ηρακλείδη και τον Αύγουστο του 1921 συγκροτεί τον πολιτικό σύλλογο «Η Νέα Πολιτεία», συγγράφοντας παράλληλα το έργο του «Πραγματεία Περί Εθνικών Ιδεωδών κατά το σύστημα του Γ.Θ. Γεωργιάδου», το ιδεολογικό υπόβαθρο της «Νέας Πολιτείας». Είναι η φιλοσοφική και πολιτική αντίληψη του Δάλλα σχετικά με το σύστημα των Εθνικών Ιδανικών που πρέπει να διέπουν το σύγχρονο κράτος, επηρεασμένη από το αρχαίο φιλοσοφικό πνεύμα, τη βυζαντινή συνέχεια και τα οράματα που γέννησαν η τουρκοκρατία και ο 19ος αιώνας. Συνεχίζει την αρθογραφία του στον τύπο, καταγγέλλοντας τη χρεωκοπία των προσωπικών κομμάτων.           Το 1929, μαζί με άλλους επιφανείς Θεσσαλούς, ιδρύουν τη Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Θεσσαλών και εκδίδουν το περιοδικό «ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ». Συγγράφει το έργο του «Η Αγιά δια μέσου των αιώνων» στηριζόμενος στο πλούσιο και σπάνιο αρχειακό υλικό που είχε συγκεντρώσει και είχε αρχειοθετήσει ο ίδιος, το «Ιστορικόν Αρχείον της Κοινότητος Αγιάς». Με μια ομάδα πνευματικών ανθρώπων της περιοχής (Δημ. Ηρακλείδης, Ευαγ. Καλογερόπουλος, Δημ. Βλαχάκης, Θεοδ. Πετράκης, Κ.Καρδάρας, Θ. Χατζημιχάλης κ.α) προσπαθούν για την πνευματική ανάταση της περιοχής, την έκδοση περιοδικού «απέχοντος των πολιτικών συζητήσεων», την ίδρυση «Σχολής του λαού» και «Ιστορικού Αρχείου και Λαϊκού Αναγνωστηρίου» την διεύθυνση του οποίου θα αναλάμβανε ο Θ. Χατζημιχάλης. Ο αιφνίδιος όμως θάνατος του Χατζημιχάλη τον Αύγουστο του 1931 διέκοψε τα σχέδιά τους και σταδιακά η όλη προσπάθεια ατόνησε.           Κατά την κρίσιμη πολιτική περίοδο 1932-1935 ο Δάλλας μετέχει και πάλι στην ενεργό πολιτική. Συμμετέχει στις εκλογές του 1932 στο ψηφοδέλτιο των Γερουσιαστών του Αγροτικού – Εργατικού Κόμματος του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, χωρίς όμως να δεχτεί να προσχωρήσει στο κόμμα του. Συνεχίζει να στηρίζει τον καλό του φίλο Δημήτριο Ηρακλείδη και να αντιμάχεται μέσω πολιτικών κινήσεων τα δυο αντιμαχόμενα προσωπικά κόμματα, του βενιζελισμού και του αντιβενιζελισμού. Παράλληλα με άρθρα του στον Τύπο επαναφέρει την ανάγκη ίδρυσης ενός Θεσσαλικού κόμματος.           Όμως η εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Μεταξά αλλά και ο θάνατος της συζύγου του το 1937 σήμανε και το τέλος της πολιτικής δραστηριότητας του Δάλλα. Σε ηλικία 77 ετών αποσύρεται πλέον από τη δημόσια ζωή, συνεχίζει ωστόσο να γράφει άρθρα θρησκευτικού ή φιλοσοφικού περιεχομένου και να παρακολουθεί πάντα με ζωηρό ενδιαφέρον τις πολιτικές εξελίξεις. Στις 17 Νοεμβρίου 1951 πέθανε και τάφηκε στην Αθήνα, σύμφωνα με την επιθυμία του, χωρίς τιμές «νέος στο νου και στη διάθεση»           Σήμερα, ο δρόμος που περνάει μπροστά από το 2ο Δημοτικό Σχολείο φέρει το όνομά αυτού του οραματιστή της λαϊκής παιδείας. Το ίδιο όνομα φέρει υπερήφανα και ο Μ.Π.Σ. Αγιωτών, μετά από πρόταση που είχε κάνει κατά την ίδρυσή του ένας άλλος μεγάλος οραματιστής και ακάματος εργάτης του πνεύματος, ο Δημήτρης Αγραφιώτης.

Πηγή: Κατερίνα Παπαδοπούλου - Προϊσταμένη Γ.Α.Κ. Αγιάς "Ο Θεσσαλός πολιτικός και διανοούμενος Μιλτιάδης Δάλλας" (Ανάτυπο από το περιοδικό ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ, τομ. 2ος, 2012). Ευχαριστούμε θερμά την κ. Παπαδοπούλου για την ευγενή παραχώρηση του πλούσιου υλικού που δημοσίευσε και από το οποίο μέρη του μόνο αναδημοσιεύουμε εδώ. Δημοσιεύτηκε 11th April 2013 από τον χρήστη ΑΓΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ Ετικέτες: ΕΝΑΣ ΔΡΟΜΟΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

. Η Αγυιά όμως δικαιούται να σεμνύνεται ότι έχει δυο πολιούχους: Ο ένας είναι ο Άγιος Αντώνιος ο Μέγας ο εξ Αιγύπτου και ο άλλος ο Άγιος Αντώνιος ο Νέος ο εκ Βεροίας, η τιμή και προσκύνηση του οποίου ήρθε στην Αγυιά περί τα μέσα του 16ου αιώνα, από Βλάχους Βεροιείς πρόσφυγες που ήρθαν μετά από την άλωση της πόλης τους από τους Οθωμανούς ιδρύοντας, τον Βλαχομαχαλά» κάτι που επιβεβαιώνει και ο Μιλτιάδης Δάλλας στο βιβλίο του «Η Αγυιά δια μέσου των αιώνων», αλλά και άλλοι ιστορικοί όπως ο Γ. Κορδάτος.

ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΔΑΛΛΑΣ Μιλτιάδης Ιω. Δάλλας (Αγιά 1860 – Αθήνα 1951). Αγιώτης νομικός, πολιτικός και συγγραφέας. Σπούδασε στη μεγάλη του Γένους Σχολή (Κωνσταντινούπολη 1876-1879) και τελείωσε το Βαρβάκειο στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1892 εκλέχθηκε βουλευτής Αγιάς, όπως και το 1895. νομάρχης Τρικάλων 1901-1902, Άρτας 1902, Ζακύνθου 1902). Συμβολαιογράφος στην Αθήνα 1905-1910, επανεκλέχτηκε δύο φορές στις εκλογές του 1910 (Α-Β αναθεωρητική Βουλή, αλλά η εκλογή του ακυρώθηκε λόγω ασυμβίβαστου Συμβολαιογράφου και Βουλευτή). Απέτυχε στις επόμενες εκλογές 1911, καθώς και στην υποψηφιότητά του ως Γερουσιαστής το 1927. εμπνευστής, Ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών (ΙΛΕΘ), συγκρότησε κοινοτικό, οικογενειακό και πολιτικό Αρχείο, το οποίο διασώζεται διασπαρμένο σε τμήματα (Τμ. Χειρογράφων της Εθν. Βιβλιοθήκης, ΙΛΕΘ και ΓΑΚ – Τοπικό Αρχείο Αγιάς). Συγγραφέας της μελέτης «Η Αγιά διά μέσου των αιώνων» (1937) και άρθρων στο περιοδικό Θεσσαλικά Χρονικά, Λεύκωμα το 1935 και πληθώρα άρθρων σε θεσσαλικές και αθηναϊκές εφημερίδες για πολιτικά, κοινωνικά – ιδίως για το Αγροτικό – ζητήματα. Ανέκδοτο παραμένει το έργο του για τα Εθνικά Ιδεώδη. Πέθανε στην Αθήνα τον Νοέμβριο του έτους 1951 σε ηλικία 92 ετών. ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ Αχιλλέας Γ. Ηρακλείδης (Αγιά 1850; – 1919). Γόνος της οικονομικά ανθηρής οικογένειας Ηρακλείδη. Υπήρξε σωματάρχης κατά την τελευταία θεσσαλική εξέγερση του 1878 και συνέπραξε με το σώμα του Λεωνίδα Βούλγαρη, από τον οποίο επαινέθηκε για τη σωφροσύνη και τη γενναιότητά του. Χρημάτισε Δήμαρχος και Δημαρχεύων στο Δήμο Δωτίου, Πρόεδρος της Κοινότητας Αγιάς επί σειρά ετών και στέλεχος του Βενιζελικού κόμματος στην Αγιά. είναι ο πατέρας του μετέπειτα πολιτικού Δημ. Αχ. Ηρακλείδη.