Αρχοντικό «Καλυψώ Αλεξούλη»
(Δωρεά) ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΑΛΕΞΟΥΛΗ Εις τον προαύλιο χώρο του Αρχοντικού της Καλυψούς υπάρχει προτομή με τα στοιχεία: Κλεάνθης Αλεξούλης Αύγουστος ’87 ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΛΥΨΩ – ΚΩΣΤΑΣ Έξω της θύρας του αρχοντικού υπάρχει πινακίδα με τα εξής: ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟΥ ΚΛΕΑΝΘΗ ΑΛΕΞΟΥΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΥΨΩ ΑΛΕΞΟΥΛΗ ΣΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ ΤΗΣ ΚΛΕΑΝΘΗ ΑΛΕΞΟΥΛΗ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΑΣ (ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑ) ΑΛΕΞΟΥΛΗ.
Πράξη τροποποιήσεως μονομερούς δηλώσεως συστάσεως δωρεάς «εν ζωή ακινήτων». Αριθμός 83.482.- Στην Αγιά Λάρισας και στην οικία της Καλυψώς Κλεάνθη Αλεξούλη, που βρίσκεται στην ενορία του Αγίου Γεωργίου, οδός 25ης Μαρτίου, σήμερα στις είκοσι εννέα (29) Νοεμβρίου, του έτους χίλια εννιακόσια ογδόντα έξι (1986), ημέρα Σάββατο, εμφανίστηκε η Καλυψώ θυγατέρα Κλεάνθη και Αριστέας Αλεξούλη, συνταξιούχος δασκάλα, γεννηθείσα το έτος 1904 στην Αγιά, κάτοικος Αγιάς και ζήτησε τη σύνταξη της πράξης αυτής με την οποία δηλώνει τα ακόλουθα: Ότι δώρισε στο Ελληνικό Δημόσιο με δωρεά «εν ζωή» ισχυρή και αμετάκλητη, τα ακίνητα τα οποία αναφέρονται και περιγράφονται λεπτομερώς στην πράξη αυτή, με τους όρους και τις προϋποθέσεις που αναγράφονται στην παραπάνω δωρητήρια πράξη μου. Μεταξύ των όρων της δωρεάς περιλαμβάνεται και ο όρος με τον οποίο η δωρήτρια προτείνει όπως γίνει μέσα σε δύο χρόνια από το θάνατό της, το δωρούμενο ακίνητο «Αρχοντικό» με τα αντικείμενα και ΜΟΝΟ ΑΥΤΑ, που υπάρχουν στην οικοδομή.
Συσχετισμός – Μ. Χούλια 21-12-87. Το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ στην Αθήνα 9-11-1987 Αποφασίζουμε Αποδεχόμαστε την δωρεά του ακινήτου στην Αγιά Λάρισας σύμφωνα με τους όρους που αναφέρονται στις αριθ. 83332/86 και 83482/86 συμβολαιογραφικές προτάσεις της ιδιοκτήτριας Καλυψώς Αλεξούλη. Το Υπουργείο Οικονομικών στο οποίο κοινοποιείται η παρούσα παρακαλείται να φροντίσει για την αποδοχή από τον Υπουργό Οικονομικών της δωρεάς αυτής. Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ
ΠΑΡΑΠΑΙΕΙ ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΤΩΝ ΑΛΕΞΟΥΛΗΔΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ
Παραπαίει το αρχοντικό των Αλεξούληδων στην Αγιά Αποτελεί δωρεά στο Υπουργείο Πολιτισμού Μοναδικό δείγμα του παραδοσιακού χαρακτήρα της Αγιάς χάνει μέρα με τη μέρα την αίγλη του από την κρατική αδιαφορία (Του Νίκου Γουργιώτη) Τεράστια η απήχηση του κειμένου της Πόπης Κωσταρή στην έντυπη έκδοση των "Α.Ν." που διέσωσε ο π. Νεκτάριος Δρόσος και αναρτήθηκε από τον Αχιλλέα Αρχοντή για την Καλυψώ Αλεξούλη. Κείμενο που αναρτήθηκε προ ολίγων ημερών στα «Αγιώτικα Νέα» και ξύπνησε μνήμες στους Αγιώτες για τη γυναίκα αυτή και την οικογένειά της που τόσα πρόσφεραν στην περιοχή και όχι μόνο. Στα μηνύματα του κόσμου διέκρινες τον σεβασμό και την απεριόριστη εκτίμηση όλων προς τη λαϊκή, ας μου επιτραπεί η έκφραση, αρχόντισσα του τόπου μας, προς αυτήν η οποία γύρισε την πλάτη προς τον φασισμό, τη στιγμή μάλιστα της απόλυτης κυριαρχίας του στην Ευρώπη, προς αυτήν η οποία αφιέρωσε τη ζωή της σε αγώνες – με μεγάλο προσωπικό κόστος – για ένα καλύτερο αύριο, προς αυτήν η οποία μέσω των πράξεών της και της εν γένει στάσης ζωής της έκανε την προσφορά συνώνυμη του ονόματός της. Κατόπιν επιθυμίας του Αχιλλέα, αναδημοσιεύω κείμενό μου που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» στις αρχές Φεβρουαρίου του 2012 και αφορούσε την εγκατάλειψη του σπιτιού της από την Πολιτεία. Το κείμενο αναρτάται όπως ακριβώς είχε πρωτοδημοσιευτεί, χωρίς καμία αλλαγή, γιατί καμία παρέμβαση δεν έχουμε δει ακόμη στο εν λόγω σπίτι… Καλυψώ Αλεξούλη. Μια μεγάλη Αγιώτισσα αγωνίστρια. Η Πολιτεία τής γύρισε την πλάτη κατά τη διάρκεια της ζωής της, της τη γυρίζει και σήμερα 16 χρόνια μετά τον θάνατό της. Γόνος του Κλεάνθη Αλεξούλη και της Αριστέας Καραβίδα. Μιας οικογένειας της οποίας την υπογραφή είχε η χρυσή εποχή της σηροτροφίας για το Μεταξοχώρι και την Αγιά. Γεννήθηκε το 1903 και πέθανε το 1995. Αποφοίτησε από το Ελληνικό Σχολείο της Αγιάς κι από το Αρσάκειο Λάρισας πήρε το πτυχίο της δασκάλας. Αφιέρωσε τη ζωή της στον αγώνα κατά του σκοταδισμού, της αμάθειας, υπέρ του διαφωτισμού και της καθιέρωσης της δημοτικής γλώσσας δίπλα στους Τριανταφυλλίδη, Γληνό και Δελμούζο. Η δημοκρατία, η αλλαγή του κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού συστήματος, ήταν μερικοί από τους στόχους που καθιέρωσαν την πορεία και τη σταδιοδρομία της. Το πλούσιο περιβάλλον, στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε, δεν την εμπόδισε να δίνει μάχες για το δίκιο και την ελευθερία. Συμμετείχε ενεργά στο ΕΑΜικό Κίνημα, πάλεψε για την αλήθεια, αγωνίστηκε για το λαϊκό συμφέρον, διώχθηκε, έχασε τη δουλειά της, προπηλακίστηκε και φυλακίστηκε στις Γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ ως πολιτική κρατούμενη. Ανάλογο βίο είχαν και τα αδέλφια της, Γιώργος, Κώστας και Αντώνης, με τον τελευταίο να χάνει τη ζωή του στον εμφύλιο. Η Καλυψώ Αλεξούλη, παρά τους απίστευτους διωγμούς από το επίσημο Κράτος, με βαθιά μέσα της την αγάπη για την πατρίδα, ξεκινά το 1974 διαδικασίες δωρεάς του αρχοντικού της σπιτιού, που βρίσκεται στην Αγιά, στο Υπουργείο Πολιτισμού. Το υπουργείο χαρακτηρίζει το ακίνητο στις 3 Αυγούστου 1977 ως «οίκημα που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, γιατί αποτελεί το μοναδικό δείγμα του παραδοσιακού χαρακτήρα της Αγιάς» και κατά τα επόμενα χρόνια η δωρεά ολοκληρώνεται, δωρεά η οποία συνοδεύτηκε και με όλα τα έπιπλα και σκεύη του σπιτιού, καθώς και με την πλούσια βιβλιοθήκη της και το αρχειακό υλικό της οικογένειάς της. Πράξη πατριωτική, μιας γυναίκας υπόδειγμα συνεπούς αγωνίστριας, που ενώ έδωκε πολλά, δεν κέρδισε τίποτα. Πράξη ανωτερότητας με την οποία συνάμα εκδήλωσε τα μεγάλα της αισθήματα και την αγάπη της έμπρακτα για την Αγιά και τον λαό της. Σήμερα, το αρχοντικό δυστυχώς παραπαίει. Το πανέμορφο αυτό επιβλητικό δυόροφο κτίριο, που βρίσκεται σε προνομιακή θέση στον αρχοντομαχαλά της ενορίας του Αγίου Γεωργίου στην Αγιά, χάνει μέρα με τη μέρα την παλιά του αίγλη. Το κράτος γυρίζει για άλλη μια φορά την πλάτη στην Καλυψώ Αλεξούλη, αυτήν τη φορά με την αδιαφορία του ή την οικονομική του αδυναμία να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις μιας δωρεάς. Αντίστοιχη, δηλαδή, περίπτωση μ’ εκείνη που προ ενός μηνός σχεδόν περιγράψαμε μέσα από τις στήλες της εφημερίδας για την κατάντια του κτιρίου της τοπικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης, δωρεά του αείμνηστου πολιτικού Τάκη Καρδάρα. Τρανές αποδείξεις και οι δύο για το πώς η Πολιτεία φροντίζει και νοιάζεται για τα κληροδοτήματα προς αυτήν των πολιτών της. Στα θετικά η αντικατάσταση της σκεπής πριν χρόνια με καινούργια και η αναμόρφωση της μπροστινής μάντρας του ακινήτου. Από ‘κει και πέρα, η υπόλοιπη εικόνα του γεμίζει θλίψη όλους τους Αγιώτες. Παράθυρα και παντζούρια διαλυμένα, η σκεπή των αποθηκών πεσμένη, σοβάδες κατεστραμμένοι. Στην αυλή επιτύμβιες στήλες, αρχαία ή ρωμαϊκά μάρμαρα, αναρωτιέται κανείς γιατί και ποιον περιμένουν. Μέχρι πριν δυο χρόνια στο εσωτερικό του σπιτιού φιλοξενούνταν αρχαιολογικά ή μεταγενέστερα ευρήματα της περιοχής, αφού το οίκημα προορίζονταν να στεγάσει την αρχαιολογική συλλογή της Αγιάς. Σήμερα άγνωστο στον πολύ κόσμο αν βρίσκονται ακόμη μέσα. Οι Πολιτιστικοί και άλλοι σύλλογοι της περιοχής, οι δημότες και φυσικά η Δημοτική Αρχή, παρότι δεν της ανήκει, οφείλουν…επιτέλους να αντιδράσουν σ’ αυτό που συμβαίνει. Το οίκημα πρέπει πάση θυσία να διασωθεί και μαζί να διασωθεί και η ιστορία μιας οικογένειας ιστορικής και εξόχως σημαντικής για την Αγιά. Δεν αρκούν οι ονοματοδοσίες δρόμων, αιθουσών και δημοτικών επιχειρήσεων με τα ονόματα μελών της οικογένειας Αλεξούλη. Δεν μπορεί κι αυτό το ιστορικό κτίριο να αφεθεί, όπως κάποτε αφέθηκε στην τύχη του το πανέμορφο αρχοντικό των Φαβρ στο Μεταξοχώρι, το οποίο εν τέλει κατέρρευσε. Η αρμόδια υπηρεσία, στην οποία ανήκει, πρέπει να πιεστεί επίμονα, ώστε η ομορφιά του κτιρίου να αποκατασταθεί και το αρχοντικό να ανοίξει τις πόρτες του ως μουσείο, πλέον, για όλους τους Αγιώτες, έτσι όπως το ‘θελε η πάντα ασυμβίβαστη και μεγάλη αγωνίστρια «δασκάλα της Αντίστασης» Καλυψώ Αλεξούλη. Δημοσιεύτηκε 14th October από τον χρήστη ΝΙΚΟΣ ΓΟΥΡΓΙΩΤΗΣ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΣΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΑΛΕΞΟΥΛΗ
ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΣΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΑΛΕΞΟΥΛΗ
Με μεγάλη μας χαρά λάβαμε μια επιστολή-απάντηση σε δημισίευμά μας για τις εργασίες που έγιναν - και γίνονται - στο Αρχοντικό Αλεξούλη από την κ. Σταυρούλα Σδρόλια της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, όπου μάλιστα καλεί οποιονδήποτε να επισκεφτεί το Αρχοντικό Αλεξούλη μετά τις παρεμβάσεις που έγιναν. Χαιρόμαστε ιδιαίτερα για τις προσπάθειες που έγιναν και γίνονται και ευελπιστούμε να συνεχιστούν έως την τελική αποκατάσταση του κτιρίου. Μια απαραίτητη όμως διευκρίνηση: Η αρχική αναφορά στην Καλυψώ Αλεξούλη ήταν στα πλαίσια της σειράς αναρτήσεων "Ένας δρόμος, μια Ιστορία", όπου αναδημοσιεύτηκε την ημέρα της επετείου του θανάτου της, παλιότερο κείμενο της Πόπης Κωσταρή στην έντυπη τότε μορφή της εφημερίδας μας και που διασώθηκε και μας παραδόθηκε από τον π. Νεκτάριο Δρόσο, μαζί με πλήθος άλλων πληροφοριών για ευρεγέτες και σημαντικά πρόσωπα της Αγιάς που θα δημοσιευτούν σε εύθετο χρόνο . Για τα Α.Ν. : Αχιλλέας Ε. Αρχοντής. Ήταν μια εξαιρετική ιδέα του Μιλτιαδη Δάλλα να τιμήσει την επέτειο της Καλυψώς Αλεξούλη, που έφυγε 18 χρόνια πριν. Με την ευκαιρία, ας μου επιτραπεί να αναφέρω τις «αφανείς» προσπάθειες που έγιναν τον τελευταίο χρόνο για τη διάσωση της κληρονομιάς της, ως απάντηση στη δίκαιη παρατήρηση του συντάκτη σας, ότι τίποτε δεν άλλαξε στο Αρχοντικό. Μετά τη μεταφορά της Αρχαιολογικής Συλλογής Αγιάς από τη ΙΕ΄Εφορεία Προιστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το περσινό φθινόπωρο, και την ενοποίηση και πάλι της σημαντικής αυτής συλλογής, που χρονολογείται από το 1930, άρχισε μια τεράστια προσπάθεια καθαρισμού του αρχοντικού και τακτοποίησης των συλλογών του, ενώ εδώ και λίγους μήνες υπάρχει και νυχτερινή φύλαξη. Η προσπάθεια αυτή έγινε κυρίως με το προσωπικό των προγραμμάτων Κοινωφελούς Εργασίας, τόσο του Δήμου Αγιάς, όσο και των δύο Εφορειών Αρχαιοτήτων, μέσω του Δικτύου Περραιβία, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του επί 35ετία φύλακα του αρχοντικού Αντώνη Δημηρούλη. Παράλληλα με την τακτοποίηση των αρχαιοτήτων, έγινε για πρώτη φορά συστηματική καταγραφή της βιβλιοθήκης και του αρχείου που σώζεται στο Αρχοντικό, ενώ το τμήμα του που έχει δωρηθεί από την Καλυψώ στα ΓΑΚ είχε δημοσιευθεί παλαιότερα από τον Δ.Αγραφιώτη. Μετά την προσπάθεια αυτή, είναι πλέον επισκέψιμο το ισόγειο του Αρχοντικού, και ιδιαίτερα ο χώρος που διέμενε τα τελευταία χρόνια η Καλυψώ, με τις βιεννέζικες καρέκλες και το γραφείο του πατέρα της, του Κλεάνθη Αλεξούλη. Τη ζωντανή παρουσία στο χώρο αυτό της μεγάλης αγωνίστριας θα πρέπει να διαισθάνθηκαν τον Ιούνιο οι ξένοι συμμετέχοντες στο Εργαστήριο Grundwig, οι οποίοι ζήτησαν να φωτογραφηθούν δίπλα στο πορτραίτο της. Μαζί με το αρχείο, καταγράφηκαν οι παλιές ενδυμασίες του Αρχοντικού, που έφερε από την Πόλη η γιαγιά της η Κατίγκω το 1839, όταν ήλθε στην Αγιά για το γάμο της, καθώς και οι παλιές φωτογραφίες, που αποτελούν ένα πανόραμα της ιστορίας της οικογένειας από τα τέλη του 19ου αιώνα. Κατά την καταγραφή αυτή, που είναι στη διάθεση του συλλόγου σας, βρέθηκε και μια συνέντευξη της Καλυψώς στο περιοδικό SORED, από την οποία βεβαιωθήκαμε για πρώτη φορά ότι το αρχοντικό είναι κτίσμα του τέλους του 18ου αιώνα, άρα θα πρέπει να αποδοθεί στον πρώτο Αλεξούλη, το Δημήτριο, γιό του προεστού Αλέξιου Χατζηιωάννου, ο οποίος κυριαρχούσε, μαζί με τον αδελφό του, στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Αγιάς, το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, όπως ήδη είχε αναφέρει ο Δημήτρης Αγραφιώτης. Οι προσπάθειες αυτές είναι σίγουρα λίγες μπροστά στο ανάστημα του Αρχοντικού αυτού, που κρύβει μέσα του όλη την ιστορία της Αγιάς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όμως αξίζει να αναφερθεί ότι ολοκληρώθηκαν οι τεχνικές μελέτες του κτιρίου και θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια εξεύρεσης χρηματοδοτικού σχεδίου για την διάσωση και την αποκατάστασή του. Σταυρούλα Σδρόλια 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δημοσιεύτηκε 16th October από τον χρήστη ΑΓΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ Ετικέτες: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΦΟΡΕΩΝ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΜΕΡΙΚΩΣ ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟ ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΑΛΕΞΟΥΛΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ
Μερικώς επισκέψιμο το Αρχοντικό Αλεξούλη στην Αγιά Εκατοντάδες άνθρωποι, μέσα σε λίγους μήνες, μπόρεσαν να θαυμάσουν τόσο την αρχιτεκτονική του,όσο και τα λαογραφικά και αρχαιολογικά εκθέματά τουΜεγάλες οι προσπάθειες της Δημοτικής Αρχής και των αρμόδιων δημοσίων υπηρεσιών για τη διάσωση του κτιρίου (Του Νίκου Γουργιώτη)Αρχοντικό Αλεξούλη. Ένα κτίριο, στον αρχοντομαχαλά του Αγίου Γεωργίου στην Αγιά, σπουδαίο αρχιτεκτόνημα, εφάμιλλο των καλύτερων αρχοντικών της Βόρειας Ελλάδας του 18ου αιώνα, που κρύβει μέσα του όλη την ιστορία της κωμόπολης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. (Του Νίκου Γουργιώτη) Αρχοντικό Αλεξούλη. Ένα κτίριο, στον αρχοντομαχαλά του Αγίου Γεωργίου στην Αγιά, σπουδαίο αρχιτεκτόνημα, εφάμιλλο των καλύτερων αρχοντικών της Βόρειας Ελλάδας του 18ου αιώνα, που κρύβει μέσα του όλη την ιστορία της κωμόπολης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Κληρονομιά στην πατρίδα της μεγάλης αγωνίστριας στη ζωή για τη δημοκρατία, την ελευθερία και τα λαϊκά συμφέροντα, της πάντα μαχόμενης δασκάλας κατά του σκοταδισμού και της αμάθειας, της σπουδαίας αείμνηστης Αγιώτισσας Καλυψώς Αλεξούλη. Πέρασαν σχεδόν δυο χρόνια από τότε που με κείμενό μας προσπαθήσαμε να εκφράσουμε την αγωνία όλων των Αγιωτών προς πάσα κατεύθυνση για τη διάσωσή του και με περίσσεια χαρά είδαμε τους τελευταίους μήνες – 40 χρόνια μετά την πρώτη αίτηση της Καλυψώς προς το Υπουργείο Πολιτισμού δωρεάς του προς το δημόσιο – το αρχοντικό να γίνεται ξανά, μερικώς έστω, επισκέψιμο. Επισκέψιμο χάρη στις ενέργειες, τόσο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, όσο και της Δημοτικής Αρχής Αγιάς. Μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα, από το καλοκαίρι ως σήμερα, εκατοντάδες μαθητές, μέλη συλλόγων ή μέλη ΚΑΠΗ – εκδρομείς όλοι τους στην όμορφη Αγιά – είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν εντός κι εκτός του κτιρίου, να θαυμάσουν την αρχιτεκτονική του και τα λαογραφικά και αρχαιολογικά εκθέματά του, στο πλαίσιο της προσπάθειας που ο Δήμος Αγιάς, μέσω του Τοπικού του Τουριστικού Δικτύου, κάνει για τη σωτηρία και ανάδειξη του αρχοντικού. Διαπιστώνοντας, λοιπόν, αυτήν τη θετικότατη εξέλιξη, ζητήσαμε από την αρχαιολόγο, προϊσταμένη της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κ. Σταυρούλα Σδρόλια, να μας πει σε ποια φάση βρίσκονται οι ενέργειες αποκατάστασης του κτιρίου, κάτι το οποίο με χαρά έγινε αποδεκτό από την ίδια, η οποία και μας δήλωσε «Μετά τη μεταφορά της Αρχαιολογικής Συλλογής Αγιάς από τη ΙΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, και την ενοποίηση και πάλι της σημαντικής αυτής συλλογής, που χρονολογείται από το 1930, άρχισε μια τεράστια προσπάθεια καθαρισμού του αρχοντικού και τακτοποίησης των συλλογών του, ενώ εδώ και λίγους μήνες υπάρχει και νυχτερινή φύλαξη. Η προσπάθεια αυτή έγινε κυρίως με το προσωπικό των προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας, τόσο του Δήμου Αγιάς, όσο και των δύο Εφορειών Αρχαιοτήτων, μέσω του Δικτύου Περραιβία, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του επί 35ετία φύλακα του αρχοντικού Αντώνη Δημηρούλη. Παράλληλα με την τακτοποίηση των αρχαιοτήτων, έγινε για πρώτη φορά συστηματική καταγραφή της βιβλιοθήκης και του αρχείου που σώζεται στο αρχοντικό, ενώ το τμήμα του που έχει δωρηθεί από την Καλυψώ στα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Τοπικό Αρχείο Αγιάς είχε δημοσιευθεί παλαιότερα από τον αείμνηστο Δημήτρη Αγραφιώτη. Μετά την προσπάθεια αυτή, είναι πλέον επισκέψιμο το ισόγειο του αρχοντικού, και ιδιαίτερα ο χώρος που διέμενε τα τελευταία χρόνια η Καλυψώ, με τις βιεννέζικες καρέκλες και το γραφείο του πατέρα της, του Κλεάνθη Αλεξούλη. Τη ζωντανή παρουσία στον χώρο αυτό της μεγάλης αγωνίστριας θα πρέπει να διαισθάνθηκαν τον Ιούνιο οι ξένοι συμμετέχοντες στο Εργαστήριο Grundwig, οι οποίοι ζήτησαν να φωτογραφηθούν δίπλα στο πορτραίτο της. Μαζί με το αρχείο, καταγράφηκαν οι παλιές ενδυμασίες του αρχοντικού, που έφερε από την Πόλη η γιαγιά της η Κατίγκω το 1839, όταν ήλθε στην Αγιά για το γάμο της, καθώς και οι παλιές φωτογραφίες, που αποτελούν ένα πανόραμα της ιστορίας της οικογένειας από τα τέλη του 19ου αιώνα. Κατά την καταγραφή αυτή βρέθηκε και μια συνέντευξη της Καλυψώς στο περιοδικό SORED, από την οποία βεβαιωθήκαμε για πρώτη φορά ότι το αρχοντικό είναι κτίσμα του τέλους του 18ου αιώνα, άρα θα πρέπει να αποδοθεί στον πρώτο Αλεξούλη, τον Δημήτριο, γιο του προεστού Αλέξιου Χατζηιωάννου, ο οποίος κυριαρχούσε, μαζί με τον αδελφό του, στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Αγιάς, το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, όπως ήδη έχει αναφέρει ο Δημήτρης Αγραφιώτης. Οι προσπάθειες αυτές είναι σίγουρα λίγες μπροστά στο ανάστημα του αρχοντικού αυτού, που κρύβει μέσα του όλη την ιστορία της Αγιάς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όμως αξίζει να αναφερθεί ότι ολοκληρώθηκαν οι τεχνικές μελέτες του κτιρίου και θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια εξεύρεσης χρηματοδοτικού σχεδίου για τη διάσωση και την πλήρη αποκατάστασή του». Προτομή του Κλεάνθη Αλεξούλη στην αυλή του αρχοντικού ΟΔΟΣ ΚΑΛΥΨΩΣ ΑΛΕΞΟΥΛΗ Πρόλογος
Κάθε δρόμος έχει μια ονομασία. Άλλες γνωστές, παρμένες από την Ιστορία ή τη Γεωγραφία της Ελλάδας (κυρίως) άλλες όμως άγνωστες στο ευρύ κοινό, παρμένες από την τοπική Ιστορία και Γεωγραφία. Όλοι, για παράδειγμα, οι Έλληνες ξέρουν τι έγινε στις 25 Μαρτίου ή ποιός ήταν ο Παπαφλέσσας ή ο Όμηρος και πού είναι η Μακεδονία ή ο Πηνειός. Πόσοι όμως από τους επισκέπτες μας - ή ακόμα και από τους ντόπιους - ξέρουν τι έγινε στην περιοχή μας στις 10 Φεβρουαρίου; Ποιός ήταν ο Κηπουρός ή ο Καννάβας; Πού είναι και τι ήτανε η Μελίβοια και γιατί η Βέροια συνδέεται με την Αγιά; Τι είναι ο Άμυρος; Ο Μεθόδιος Ολυμπιώτης; Ποιοί είναι αυτοί οι Αγιώτες Άγιοι; Θα προσπαθήσουμε με μια σειρά δημοσιεύσεων να αναδείξουμε την άγνωστη ιστορία των δρόμων της Αγιάς. Ένα εγχείρημα δύσκολο, αλλά ωραίο. Παρακαλούμε λοιπόν όποιον έχει στοιχεία για την ονομασία δρόμων της Αγιάς, να επικοινωνήσει μαζί μας στην ηλεκτρονική μας διεύθυνση: [email protected] Επειδή η στήλη δεν διεκδικεί δάφνες ιστορικού, κάθε βοήθεια, έστω και η πιο μικρή, έχει τεράστια σημασία και κάθε διόρθωση σε οποιαδήποτε ανακρίβεια εντοπίσετε είναι ευχαρίστως αποδεκτή. Σας ευχαριστούμε «Απεβίωσε την Τρίτη 10-10-1995 η δασκάλα της Αντίστασης Καλυψώ Αλεξούλη, στην Αγιά, σε ηλικία 92 χρονών. Η Καλυψώ ήταν μια φτασμένη δασκάλα, με άρτια παιδαγωγική κατάρτιση (είχε τελειώσει το Αρσάκειο στη Λάρισα), με αρχοντική οικογενειακή ανατροφή η οποία υπηρετούσε στο Δημοτικό Σχολείο Αγιάς. Από την πρώτη στιγμή τη βλέπουμε να λαμβάνει ενεργό μέρος στο εαμικό κίνημα. Δεν άφησε χωριό της επαρχίας μας που να μην το επισκεφθεί. Με τη θέρμη της φωνής της και με τον παλμό των λόγων της ενθουσίαζε τις γυναίκες, που έπαιξαν σοβαρό ρόλο στην ανάπτυξη του εαμικού κινήματος. Έπαθλο όλου αυτού του αγώνα ήταν να χάσει τη δουλειά της. Και η Καλυψώ, που ήταν μια ανένταχτη σε κόμματα, αλλά μια εθελόντρια στον επικό αγώνα του λαού μας, με την απαράδεκτη στάση του επίσημου κράτους έγινε φανατικά πολέμια του αστικού καθεστώτος. Η Καλυψώ με τα αδέλφια της Γιώργο, Αντώνη και Κώστα διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και ένας από αυτούς ο Αντώνης έδωσε τίμημα τη ζωή του στον εμφύλιο πόλεμο. Με το κεφάλι ψηλά η Καλυψώ αντιμετώπισε όλο τον κατατρεγμό της οικογένειάς της, χωρίς να λυγίσει. Έζησε όλα τα χρόνια στο αρχοντικό της στην Αγιά με τους πολλούς της φίλους που συχνά την επισκεπτόταν για να της κρατήσουν λίγη συντροφιά και να μάθουν πολλά από την πολυτάραχη ζωή της. Το αγαπημένο ποίημα της Καλυψώς Αλεξούλη ήταν ο «Οδηγητής» του Κώστα Βάρναλη: «Δεν είμαι εγώ σπορά της τύχης, Ο πλαστουργός της νέας ζωής Εγώ είμαι ώριμο τέκνο της ανάγκης Κι ώριμο τέκνο της οργής». «Μόνη μου έκανα τις επιλογές μου και διάλεξα αυτό το δρόμο». Η ευαισθησία της έγινε δράση δημιουργική και οι λύπες και οι χαρές του λαού μας έγιναν λύπες και χαρές δικές της. Για μένα, έλεγε, είναι πολύ ωραίο, πολύ εποικοδομητικό να μπορώ να συμβαδίσω την θεωρία και την πράξη. Οι πανανθρώπινες αξίες και οι αγωνίες της Αριστεράς ήταν και οι δικές της. Γνήσια πατριώτισσα ποτισμένη με τις αρχές, τους στόχους και τα ιδανικά του Κ.Κ.Ε. Σήκωσε το βάρος της παύσης της από την διδασκαλία στο σχολείο πληρώνοντάς το με το βάρος που σηκώνουν οι άνθρωποι στην σκλαβιά και την τυραννία, μένοντας όρθια ως το τέλος. Βαθύ το μήνυμα. «Μόνη μου έκανα τις επιλογές μου και διάλεξα αυτό το δρόμο». Δρόμο ασυμβίβαστο. Λέξεις που αποτελούσαν ύμνο γι’ αυτήν όπως Μητέρα-Γυναίκα-Αντίσταση-Ειρήνη, κραυγή διαμαρτυρίας στην κατοχή των Ιταλών-Γερμανών-Σούρληδων και Εμφυλίου. Δεν παραμέρισε τις μνήμες, πίστευε ότι πρέπει να επανέρχονται γιατί η λήθη έχει το ίδιο βάρος με την αδιαφορία και η αδιαφορία με την συμμετοχή» Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε από την Πόπη Κωσταρή, στα «Αγιώτικα Νέα», φ.5, σελ. 9. Ευχαριστούμε τον π. Νεκτάριο Δρόσο που το διέσωσε και μας το παρέδωσε Δημοσιεύτηκε 11th October από τον χρήστη ΑΓΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ Ετικέτες: ΕΝΑΣ ΔΡΟΜΟΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Η Καλυψώ Αλεξούλη υπήρξε γόνος του Κλεάνθη Αλεξούλη και της Αριστέας Καραβίδα. Μιας οικογένειας της οποίας την υπογραφή είχε η χρυσή εποχή της σηροτροφίας για το Μεταξοχώρι και την Αγιά. Γεννήθηκε το 1903 και πέθανε το 1995. Αποφοίτησε από το Ελληνικό Σχολείο της Αγιάς κι από το Αρσάκειο Λάρισας πήρε το πτυχίο της δασκάλας. Αφιέρωσε τη ζωή της στον αγώνα κατά του σκοταδισμού, της αμάθειας, υπέρ του διαφωτισμού και της καθιέρωσης της δημοτικής γλώσσας δίπλα στους Τριανταφυλλίδη, Γληνό και Δελμούζο. Η δημοκρατία, η αλλαγή του κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού συστήματος, ήταν μερικοί από τους στόχους που καθιέρωσαν την πορεία και τη σταδιοδρομία της. Το πλούσιο περιβάλλον, στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε, δεν την εμπόδισε να δίνει μάχες για το δίκιο και την ελευθερία. Συμμετείχε ενεργά στο ΕΑΜικό Κίνημα, πάλεψε για την αλήθεια, αγωνίστηκε για το λαϊκό συμφέρον, διώχθηκε, έχασε τη δουλειά της, προπηλακίστηκε και φυλακίστηκε στις Γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ ως πολιτική κρατούμενη. Ανάλογο βίο είχαν και τα αδέλφια της, Γιώργος, Κώστας και Αντώνης, με τον τελευταίο να χάνει τη ζωή του στον εμφύλιο. Η Καλυψώ Αλεξούλη, παρά τους απίστευτους διωγμούς από το επίσημο Κράτος, με βαθιά μέσα της την αγάπη για την πατρίδα, ξεκινά τον Σεπτέμβρη 1974 διαδικασίες δωρεάς του αρχοντικού της σπιτιού στο Υπουργείο Πολιτισμού. Την ίδια ακριβώς εποχή, σίγουρα όχι τυχαία, το Ηρακλείδειο Γηροκομείο Αγιάς έκανε την πρώτη προσφορά προς το δημόσιο για την εξαγορά του βόρειου μισού του αρχοντικού, η οποία τελικά επετεύχθη το 1977. Και αυτό θα πρέπει να αποδοθεί στην άγρυπνη επιστασία της Καλυψώς για την διάσωση του αρχοντικού. Το υπουργείο χαρακτηρίζει το ακίνητο στις 3 Αυγούστου 1977 ως «οίκημα που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, γιατί αποτελεί το μοναδικό δείγμα του παραδοσιακού χαρακτήρα της Αγιάς» και κατά τα επόμενα χρόνια, με παρεμβάσεις ώστε να παρακαμφθεί η μεγάλη γραφειοκρατία του ιστορικού Ηλία Γεωργίου και του πολιτικού Τάκη Καρδάρα, η δωρεά ολοκληρώνεται, δωρεά η οποία συνοδεύτηκε και με όλα τα έπιπλα και σκεύη του σπιτιού, καθώς και με την πλούσια βιβλιοθήκη της και το αρχειακό υλικό της οικογένειάς της. Πράξη πατριωτική, μιας γυναίκας υπόδειγμα συνεπούς αγωνίστριας, που ενώ έδωκε πολλά, δεν κέρδισε τίποτα. Πράξη ανωτερότητας με την οποία συνάμα εκδήλωσε τα μεγάλα της αισθήματα και την αγάπη της έμπρακτα για την Αγιά και τον λαό της. Στην πρώτη της αίτηση η Καλυψώ έγραφε «Το ακίνητον τούτο ήτο από πολλών ετών κατοικία των προγόνων μου και κέντρον της εμπορικής των δραστηριότητος (εμπόριον κουκουλιών, βάμβακος, χρυσόξυλου <σβέντζου> για την χρωστικήν του ιδιότητα) και της πολιτικής των κατά τον παρελθόντα ιδίως αιώνα. Τέλος δηλώ ότι θα το θεωρήσω μεγάλη τιμήν αν το κληροδοτηθέν εις εμέ παρά των αειμνήστων γονέων μου ακίνητον «αρχοντικόν», δια της προτεινομένης δωρεάς, αφ΄ενός μεν διατηρηθή, αφ’ετέρου δε αποτελέσει έν μικρόν κέντρον συντηρήσεως εν τη επαρχία μας του παραδοσιακού μας πολιτισμού». Το μεγάλο μεράκι της Καλυψώς να ανοίξει το αρχοντικό στο κοινό φαίνεται και από τις δημοσιευμένες συνεντεύξεις της, από όπου φαίνεται η περηφάνια για την οικογένειά της και η προθυμία της να ξεναγεί τον κόσμο εκεί μετά τη δημιουργία μουσείου. Η έρευνα των τελευταίων μηνών της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, μέσα από την προσπάθεια ολοκλήρωσης της τεχνικής μελέτης, έδειξε ότι πρόκειται για ένα σπουδαίο αρχιτεκτόνημα, εφάμιλλο των καλύτερων αρχοντικών της Βόρειας Ελλάδας του 18ου αιώνα. Αποκτά πρόσθετη αξία από το γεγονός ότι η οικογένεια Αλεξούλη (πρώην Χατζηιωάννου) πρωτοστατούσε στην Κοινή Συντροφιά της Αγιάς, που ιδρύθηκε το 1800, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε ο Δημήτρης Αγραφιώτης. Την ίδια εποχή ή λίγο πριν κτίζεται το αρχοντικό. Το σύνολο του συγκροτήματος, μαζί με τις αυλές και τα παράσπιτα με τις ποικίλες λειτουργίες, αποτελεί αδιάψευστη μαρτυρία για τις οικονομικές δραστηριότητες των Αγιωτών της εποχής, που γνωρίζαμε μόνο από παλιότερες περιγραφές. Επιπλέον, μέσα από αυτό και το αρχείο του παρακολουθούμε την σπουδαιότερη οικογένεια της Αγιάς, για περισσότερο από δυο αιώνες, από τον Γιάννη πρωτόγερο του 1759 (πατέρας του Γεώργιου και Αλέξιου Χατζηιωάννου) μέχρι την Καλυψώ Αλεξούλη (+1995).
Ένας Άνθρωπος – Ένας Τόπος Σάββατο, 22 Αυγούστου 2009, 17:07 Ιστορίες ανθρώπων, που στο πέρασμά τους από έναν τόπο, άφησαν τα ίχνη και τα σημάδια τους λιγότερο ή περισσότερο εμφανή και ανεξίτηλα Κάρολος και Ιούλιος (Τζούλιο) Βιανέλλι σε Μεταξοχώρι και Λάρισα Η ιστορία των δύο αυτών ανδρών συνδέεται με το ζεύγος Φαβρ στο Μεταξοχώρι Αγιάς (άρθρο στη σειρά, της 19ης Ιουλίου 2009) και με την οικογένεια Μαρκίδου στη Λάρισα, στα τέλη του 19ου αι. και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. Οι λιγοστές πληροφορίες μας προέρχονται από τα συγγράμματα και τις πηγές για το Μεταξοχώρι και το ζεύγος Φαβρ, από το πολύτιμο σύγγραμμα του αείμνηστου Ιω. Σακελλίωνα για το φιλέλληνα Κάρολο Βιανέλλι και από τις πληροφορίες και θύμησες της συνταξιούχου δασκάλας, Αριστέας (Ρίτας) Μαρκίδου-Παππά. Ο Κάρολος Βιανέλλι καταγόταν από την Ιταλία και σπούδαζε γιατρός. Εργάστηκε στο αρχοντικό των Ευρωπαίων Φαβρ (Ευγένιος και Στεφανία) στο Μεταξοχώρι της Αγιάς, ως διευθυντής στις γεωργικές και κτηνοτροφικές επιχειρήσεις τους. Οι μέθοδοί του στις καλλιέργειες ήταν πρωτοποριακοί. Και οι τρεις ήρθαν στην Ελλάδα το 1870, διέμεναν τα πρώτα χρόνια στο Βόλο, όπου οι Φαβρ είχαν ιδιόκτητο σπίτι στην παραλία, και κατόπιν εγκαταστάθηκαν το 1872 στο Μεταξοχώρι. Ήταν και οι τρεις αξιόλογοι, ευγενείς, μορφωμένοι και φιλελεύθερα πνεύματα. Οι γνωριμίες τους ήταν πολλές και είχαν την προστασία της Γαλλικής Κυβέρνησης και του Γαλλικού Προξενείου. Το ζεύγος Φαβρ αρχικά δραστηριοποιήθηκε στην Άφησσο του Πηλίου, ενώ αργότερα στο Μεταξοχώρι πρόσφερε εργασία στους κατοίκους με τις επιχειρήσεις του στη μεταξουργία, το εμπόριο γίδινου μαλλιού, τη μακαρονοποιία κυρίως και λιγότερο την οινοποιία, συμβάλλοντας στην κοινωνική και οικονομική πρόοδο της περιοχής. Η Στεφανία Φαβρ έζησε ως το 1913, σε βαθιά γεράματα. Το τέλος των δύο ανδρών υπήρξε τραγικό. Ο Ευγένιος Φαβρ βρέθηκε πνιγμένος στον Πηνειό (πιθανή εκδοχή η αυτοκτονία), ενώ ο Κάρολος Βιανέλλι το 1916 χτυπήθηκε κατά λάθος από σφαίρα πιστολιού, του συζύγου της ανεψιάς του. Η φιλελληνική δράση και των τριών αυτών ανθρώπων άγγιξε τα όρια της αυταπάρνησης και της αυτοθυσίας. Αγάπησαν πολύ το Μεταξοχώρι και τη γύρω περιοχή και την «έκαναν» δεύτερη πατρίδα τους. Ο Κάρολος Βιανέλλι με τη Στεφανία Φαβρ φρόντισαν για τη διάσωση δημόσιων αρχείων (Υποθηκοφυλακείου Αγιάς) στο αρχοντικό, καθώς και περιουσιών των ανθρώπων του τόπου, ενώ αγωνίστηκαν ακόμα και για τη ζωή αυτών. Στο αρχοντικό των Φαβρ υψώθηκε η γαλλική σημαία και με τη βοήθεια και του Γάλλου Πρόξενου στο Βόλο, Ιουλίου Ροζού, αποφεύχθηκαν καταστροφές και πυρπολήσεις, όχι μόνο του Μεταξοχωρίου αλλά και της επαρχίας. Στην οικία αυτή, το «άσυλο» των χριστιανών και των επαναστατών, βρήκαν πολλοί στέγη, τροφή και ένδυση. Ευχαριστήριες επιστολές για τη δράση τους δέχτηκαν οι Φαβρ και ο Βιανέλλι από το Διευθυντή του Υπ. Παιδείας, Φ. Γεωργαντά (παιδαγωγός, ο οποίος είχε φιλοξενηθεί μάλιστα στο αρχοντικό), το Δήμο Δωτίου, τον Υπουργό Εσωτερικών Γ. Κόρπα και τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Λάρισας. Το αρχείο Φαβρ, που βρίσκεται σήμερα στα ΓΑΚ Αγιάς, περιλαμβάνει επίσης ένα τηλεγράφημα του βασιλιά Κων/νου με τις ευχαριστίες του προς τη Στεφανία Φαβρ για τις πολύτιμες υπηρεσίες της κατά την τουρκική κατοχή του 1897. Τον Κάρολο, που «έπαιζε» τον πρώτο ρόλο, χαρακτήριζε η φιλανθρωπία, η διάθεση και η αφοσίωσή του σ’ αυτούς που είχαν ανάγκη, καθώς και η ακούραστη προστασία και συμπαράστασή του προς τους κατοίκους του χωριού, τους κυνηγημένους, τα δύσκολα χρόνια της Θεσσαλικής Επανάστασης του 1878 και του άτυχου πολέμου του 1897. Το 1876 ο Κάρολος Βιανέλλι παρότρυνε τον Ευγένιο Φαβρ να νοικιάσει την ακίνητη περιουσία της Μονής του Αγ. Ιω. Θεολόγου Μελιβοίας, για να μη δημευτούν από την Οθωμανική Κυβέρνηση τα πολεμοφόδια, που βρέθηκαν στη μονή. Συνεργάστηκε κατόπιν με το φιλέλληλα συνταγματάρχη Σούτερ, που έδρασε στην επαρχία της Αγιάς (1877-79), παρέχοντάς του πληροφορίες για τις κινήσεις του τουρκικού στρατού και δίνοντας τροφή για το τμήμα του, πεζοπορώντας μερόνυχτα με κίνδυνο να τουφεκιστεί από τους Τούρκους. Οδήγησε τον Άγγλο πρόξενο, Λόγκφοντ, να δει τα απανθρακωμένα και παραμορφωμένα πτώματα των 9 προκρίτων του χωριού Βουλγαρινή (σημ. Έλαφος Αγιάς), που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους το 1878, και υπέγραψαν μαζί σχετική έκθεση προς τη Βρετανική Κυβέρνηση. Σπουδαιότερη όμως υπήρξε η συμβολή του κατά τον ατυχή πόλεμο του 1897. Όταν έμαθε ότι 12 οικογενειάρχες της Μελιβοίας και της Ποταμιάς, είχαν καταδικαστεί από τους Τούρκους ως ένοχοι εγκληματικών πράξεων, άλλοι σε θάνατο και άλλοι σε εξορία στο Φεζάν της Αφρικής, αφού μάταια προσπάθησε ο Πρόξενος της Γαλλίας, Ιούλιος Ροζού, αυτός με τις προσπάθειες και τις ενέργειές του κατόρθωσε να τους σώσει και να επιστρέψουν το Πάσχα του 1898 στα σπίτια τους. Δυστυχώς όμως (όπως αναφέρει ο Ιω. Σακελλίωνας), ο φθόνος κυρίευσε την τοπική κοινωνία αλλά και την οικία των Φαβρ, με αποτέλεσμα να μην αναγνωρισθεί έγκαιρα η αξία του έργου του Κάρολου Βιανέλλι, και ο ίδιος να αποχωρήσει δυστυχής από το Μεταξοχώρι. Ο Ιούλιος (Τζούλιο) Βιανέλλι υπήρξε Υποπρόξενος της Ιταλίας στο Βόλο. Προφανώς, λόγω της δικής του ιδιότητας, βρέθηκε στην Ελλάδα και ο Κάρολος, την ακριβή σχέση των οποίων μεταξύ τους δεν γνωρίζουμε, παρά μόνο εικάζουμε (ίσως λόγω της ομοιότητάς τους στις φωτογραφίες): Ήταν αδέλφια; Ξαδέλφια; Κατά τις τακτές επισκέψεις του στη Λάρισα, ο Ιούλιος διέμενε στο αρχοντικό της οικογένειας Μαρκίδου, καθώς τον συνέδεε φιλία με τον Γιάννη Μαρκίδη, γιο του Αγιώτη, Θεόδωρου Μαρκίδη, ράφτη και ιδιοκτήτη του οικήματος. Φιλία, η οποία συνεχίστηκε και μετά την επάνοδο του πρώτου στη γενέτειρά του, την Ιταλία (Βενετία;), με αλληλογραφία, καρτ-ποστάλ και φωτογραφίες. Οι δυο τους επισκέπτονταν συχνά το Μεταξοχώρι για να συναντήσουν τον Κάρολο Βιανέλλι και το ζεύγος Φαβρ, με τους οποίους γνωρίζονταν προφανώς από την περίοδο που διέμεναν στο Βόλο. Εξάλλου, οι ξένοι που έφθαναν τότε στην Θεσσαλία, έρχονταν σε επαφή μεταξύ τους μέσω των Προξενείων τους και «σχημάτιζαν» δικούς τους κύκλους γνωριμιών και επαφών. Ίσως και η δική του συμβολή, με την ιδιότητά του, να ήταν πολύτιμη, στο έργο του Κάρολου. Στη βιβλιογραφία απαντάται και ένα άλλο μέλος της ενετικής καταγωγής, οικογένειας Βιανέλλι, ο Ιάκωβος, καθώς και ο γιος, ο Βίκτορας, που διετέλεσε εφημέριος στο Βόλο (1931-1940). Δίκαια θα αναρωτάται κάποιος, νεότερος ή παλιότερος, το σκοπό της σειράς αυτής των άρθρων. Δεν είναι άλλος από την αξία της ά γ ρ α φ η ς ιστορίας, και δη της τοπικής, αυτής που πολλές φορές υπήρξε ισάξια της «επίσημης». Πρέπει το έργο κάποιων ανθρώπων να παραμένει ζωντανό και αλώβητο. Να μην αγνοείται η προσφορά τους και η θυσία τους. Η ιστορική μνήμη, όπως και η ιστορική λήθη, υπήρξαν πολύτιμοι αρωγοί στην πορεία των ανθρώπων.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΑΛΕΞΟΥΛΗ[1] Κατά παράδοση θεωρείται από τις πιο παλιές και πιο εύπορες οικογένειες της Αγιάς με μακρά δραστηριότητα (εμπορική-πολιτική) από το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα και εξής. Το επώνυμο «Αλεξούλης» δεν είναι το πρώτο της οικογένειας. Σε έγγραφο του αρχείου Μιλτ. Δάλλα το έτος 1825 εμφανίζεται για πρώτη φορά να υπογράφει ως «Δημήτριος. αλεξίου», ο μετέπειτα γνωστός ως Αλεξούλης, «Γκιαούρ πασάς της Αγιάς» αποκαλούμενος. Πρόκειται για έγγραφο με πέντε υπογραφές δημογερόντων και τετραμερή σφραγίδα της Αγιάς (στον εξωτερικό κύκλο: «ΧΩΡΑ ΑΓΙΑ», στον εσωτερικό: δικέφαλος αετός), με το οποίο η Κοινότητα αναλαμβάνει παλαιότερο χρέος προς την Αικατερίνη Χατζημαγαλιού. Το χρέος το αποδέχτηκαν οι: Δημήτριος Ρίζου και Γ. Χατζηιωάννου, ήδη από το 1795, για να το αποδώσουν στην δικαιούχο με τόκο 12% και το βεβαιώνουν με την υπογραφή των ο Χατζηαποστόλης Παπαθεοκλήτου και ο Στέφανος Ρίζου. Αργότερα, άγνωστο πως, το χρέος το ανέλαβε η Χώρα της Αγιάς[2]. Με βάση καταγραμμένη από τον λόγιο της Αγιάς Θεοδ. Χατζημιχάλη (βλ. το χειρόγραφό του στο Φ3, υποφ. 3β, αρ. 425) αφήγηση του Κλεάνθη Γ. Αλεξούλη (1841-1922), εγγονού του Δ. Αλεξούλη, μπορούμε να συνδέσουμε την οικογένεια Αλεξούλη με τη γνωστή για τη δραστηριότητά της οικογένεια Χατζηιωάννου. Ο Δημήτριος είναι προφανώς γιος του Αλεξίου Χατζηιωάννου και κατά τη συνήθεια της εποχής, ήταν γνωστός και υπογραφόταν ως «Δημήτριος αλεξίου». Με την επιχωριάζουσα κατάληξη «-ούλης» προέκυψε το επώνυμο «Αλεξούλης», το οποίο επικράτησε παρά την παράλληλη χρήση και των Αλεξάκης[3] και Αλεξόπουλος[4], οι κάτοχοι του οποίου είναι σήμερα εγκατεστημένοι στη Λάρισα, στην Αθήνα, στην Αγιά κ.α. Ανατρέχοντας στην οικογένεια των Χατζηιωάννου μπορούμε να βρούμε έναν Χατζη Κωνσταντά, πατέρα του υπογραφομένου ως «γιάννης προτό[γ]ερος» σε έγγραφο της 20 Φεβρουαρίου του 1759, ο οποίος είναι πατέρας των Γεωργίου και Αλεξίου Χατζηιωάννου, γνωστών μελών μιας επιτυχημένης συντροφίας εμπορίας βαμβακιού – κόκκινων νημάτων και κοτζαμπασήδων της Αγιάς για αρκετά χρόνια[5]. Είναι οι «Αλέξης και Γιώργης» που αναφέρει ο Μ.W. Leake[6] ως αρχηγούς των δύο πολιτικών μερίδων (ταραφιών) στην Αγιά κατά το 1809. Ο Αλέξιος Χατζηιωάννου είχε τέσσερα αγόρια: Τον Δημήτριο, τον Γεώργιο, τον Ιωάννη[7] και τον Κωνσταντίνο ή Κοτρότσιο[8] Αλεξίου. Ο Δημήτριος, απέκτησε δύο γιούς, τον Αλέξανδρο (Αλέξιο) (1822), ο οποίος αποκαλούνταν «Αλεξάκης», για διάκριση από τον παππού του Αλέξιο Χατζηιωάννου, και τον Γεώργιο (Δ. Αλεξίου, -ούλη) (1825). Ο Γεώργιος Δ. Αλεξούλης απέκτησε τρία αγόρια: τον Περικλή (1839), τον Κλεάνθη (1841) και τον Γεώργιο, αποκαλούμενο Γεωργούλη, ο οποίος γεννήθηκε μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1843. Αυτοί είναι οι ονομαζόμενοι στο εξής Αδελφοί Αλεξούλη, οι δημιουργοί του παρόντος αρχείου. Ο Περικλής με τη σύζυγό του Ευανθί[ν]α Νικ. Μαργαρίτου, από τις Σταγιάτες του Πηλίου, απέκτησε μια κόρη, την Ελένη (12-2-1872) και δύο αγόρια, τον Γεώργιο (19-8-1874) και τον Νικόλαο (1876). Ήταν ασταθής χαρακτήρας και από το καλοκαίρι του 1877 έδειξε σημεία πνευματικής διαταραχής, η οποία τον οδήγησε και στο θάνατο. Αυτοκτόνησε στο Μεταξουργείο των Αθηνών το 1878, αφού με πιστόλι σκότωσε τη σύζυγό του, που ήταν και πάλι έγκυος[9]. Ο Κλεάνθης ήρθε σε πρώτο γάμο με τη δασκάλα Αικατερίνη Ιω. Αυγερινού από τη Θεσσαλονίκη και σε δεύτερο με την κόρη του Γεωργίου Καραβίδα, Αριστέα. Από τον πρώτο γάμο του απέκτησε δύο κόρες: την Άννα (1881) και την Ελένη (1883). Λόγω διαφορών το ζεύγος ήρθα σε διάσταση και η Αικατερίνη πήρε τις κόρες της και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Εκεί, από τυχαία εκπυρσοκρότηση του κυνηγετικού όπλου ενός γείτονά της, έχασε τη ζωή της το 1888[10]. Ο Κλεάνθης το ίδιο έτος ήρθε σε δεύτερο γάμο με την Αριστέα Γ. Καραβίδα, με την οποία απέκτησε:
|