ΟΔΟΣ ΚΑΛΥΨΩΣ ΑΛΕΞΟΥΛΗ
ΟΔΟΣ ΚΑΛΥΨΩΣ ΑΛΕΞΟΥΛΗ
Πρόλογος Κάθε δρόμος έχει μια ονομασία. Άλλες γνωστές, παρμένες από την Ιστορία ή τη Γεωγραφία της Ελλάδας (κυρίως) άλλες όμως άγνωστες στο ευρύ κοινό, παρμένες από την τοπική Ιστορία και Γεωγραφία. Όλοι, για παράδειγμα, οι Έλληνες ξέρουν τι έγινε στις 25 Μαρτίου ή ποιός ήταν ο Παπαφλέσσας ή ο Όμηρος και πού είναι η Μακεδονία ή ο Πηνειός. Πόσοι όμως από τους επισκέπτες μας - ή ακόμα και από τους ντόπιους - ξέρουν τι έγινε στην περιοχή μας στις 10 Φεβρουαρίου; Ποιός ήταν ο Κηπουρός ή ο Καννάβας; Πού είναι και τι ήτανε η Μελίβοια και γιατί η Βέροια συνδέεται με την Αγιά; Τι είναι ο Άμυρος; Ο Μεθόδιος Ολυμπιώτης; Ποιοί είναι αυτοί οι Αγιώτες Άγιοι; Θα προσπαθήσουμε με μια σειρά δημοσιεύσεων να αναδείξουμε την άγνωστη ιστορία των δρόμων της Αγιάς. Ένα εγχείρημα δύσκολο, αλλά ωραίο. Παρακαλούμε λοιπόν όποιον έχει στοιχεία για την ονομασία δρόμων της Αγιάς, να επικοινωνήσει μαζί μας στην ηλεκτρονική μας διεύθυνση: mdallasnea@gmail.com Επειδή η στήλη δεν διεκδικεί δάφνες ιστορικού, κάθε βοήθεια, έστω και η πιο μικρή, έχει τεράστια σημασία και κάθε διόρθωση σε οποιαδήποτε ανακρίβεια εντοπίσετε είναι ευχαρίστως αποδεκτή. Σας ευχαριστούμε «Απεβίωσε την Τρίτη 10-10-1995 η δασκάλα της Αντίστασης Καλυψώ Αλεξούλη, στην Αγιά, σε ηλικία 92 χρονών. Η Καλυψώ ήταν μια φτασμένη δασκάλα, με άρτια παιδαγωγική κατάρτιση (είχε τελειώσει το Αρσάκειο στη Λάρισα), με αρχοντική οικογενειακή ανατροφή η οποία υπηρετούσε στο Δημοτικό Σχολείο Αγιάς. Από την πρώτη στιγμή τη βλέπουμε να λαμβάνει ενεργό μέρος στο εαμικό κίνημα. Δεν άφησε χωριό της επαρχίας μας που να μην το επισκεφθεί. Με τη θέρμη της φωνής της και με τον παλμό των λόγων της ενθουσίαζε τις γυναίκες, που έπαιξαν σοβαρό ρόλο στην ανάπτυξη του εαμικού κινήματος. Έπαθλο όλου αυτού του αγώνα ήταν να χάσει τη δουλειά της. Και η Καλυψώ, που ήταν μια ανένταχτη σε κόμματα, αλλά μια εθελόντρια στον επικό αγώνα του λαού μας, με την απαράδεκτη στάση του επίσημου κράτους έγινε φανατικά πολέμια του αστικού καθεστώτος. Η Καλυψώ με τα αδέλφια της Γιώργο, Αντώνη και Κώστα διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και ένας από αυτούς ο Αντώνης έδωσε τίμημα τη ζωή του στον εμφύλιο πόλεμο. Με το κεφάλι ψηλά η Καλυψώ αντιμετώπισε όλο τον κατατρεγμό της οικογένειάς της, χωρίς να λυγίσει. Έζησε όλα τα χρόνια στο αρχοντικό της στην Αγιά με τους πολλούς της φίλους που συχνά την επισκεπτόταν για να της κρατήσουν λίγη συντροφιά και να μάθουν πολλά από την πολυτάραχη ζωή της. Το αγαπημένο ποίημα της Καλυψώς Αλεξούλη ήταν ο «Οδηγητής» του Κώστα Βάρναλη: «Δεν είμαι εγώ σπορά της τύχης, Ο πλαστουργός της νέας ζωής Εγώ είμαι ώριμο τέκνο της ανάγκης Κι ώριμο τέκνο της οργής». «Μόνη μου έκανα τις επιλογές μου και διάλεξα αυτό το δρόμο». Η ευαισθησία της έγινε δράση δημιουργική και οι λύπες και οι χαρές του λαού μας έγιναν λύπες και χαρές δικές της. Για μένα, έλεγε, είναι πολύ ωραίο, πολύ εποικοδομητικό να μπορώ να συμβαδίσω την θεωρία και την πράξη. Οι πανανθρώπινες αξίες και οι αγωνίες της Αριστεράς ήταν και οι δικές της. Γνήσια πατριώτισσα ποτισμένη με τις αρχές, τους στόχους και τα ιδανικά του Κ.Κ.Ε. Σήκωσε το βάρος της παύσης της από την διδασκαλία στο σχολείο πληρώνοντάς το με το βάρος που σηκώνουν οι άνθρωποι στην σκλαβιά και την τυραννία, μένοντας όρθια ως το τέλος. Βαθύ το μήνυμα. «Μόνη μου έκανα τις επιλογές μου και διάλεξα αυτό το δρόμο». Δρόμο ασυμβίβαστο. Λέξεις που αποτελούσαν ύμνο γι’ αυτήν όπως Μητέρα-Γυναίκα-Αντίσταση-Ειρήνη, κραυγή διαμαρτυρίας στην κατοχή των Ιταλών-Γερμανών-Σούρληδων και Εμφυλίου. Δεν παραμέρισε τις μνήμες, πίστευε ότι πρέπει να επανέρχονται γιατί η λήθη έχει το ίδιο βάρος με την αδιαφορία και η αδιαφορία με την συμμετοχή» Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε από την Πόπη Κωσταρή, στα «Αγιώτικα Νέα», φ.5, σελ. 9. Ευχαριστούμε τον π. Νεκτάριο Δρόσο που το διέσωσε και μας το παρέδωσε |
Αλεξούλη Καλυψώ (1903-1995)
Γεννήθηκε και πέθανε στην Αγιά της Λάρισας. Γόνος του Κλεάνθη Αλεξούλη και της Αριστέας Καραβίδα. Τελείωσε το ελληνικό σχολείο στην Αγιά και με ενθάρρυνση του πατέρα της συνέχισε της σπουδές της στο Αρσάκειο της Λάρισας, παίρνοντας το πτυχίο της δασκάλας. Πρωτοδιορίστηκε σε ηλικία 19 χρόνων στους Νερόμυλους της Αγιάς και έπειτα στη γενέτειρά της. Αφιέρωσε τη ζωή της στον αγώνα κατά του σκοταδισμού, της αμάθειας, υπέρ του διαφωτισμού και της καθιέρωσης της δημοτικής γλώσσας δίπλα στους Τριανταφυλλίδη, Γληνό και Δελμούζο. Η δημοκρατία, η αλλαγή του κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού συστήματος, ήταν μερικοί από τους στόχους που καθιέρωσαν την πορεία και τη σταδιοδρομία της. Πάλεψε για την αλήθεια, αγωνίστηκε για το λαϊκό συμφέρον, διώχθηκε και προπηλακίστηκε από τους εγκάθετους εκείνης της εποχής. Το πλούσιο περιβάλλον, στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε, δεν την εμπόδισε να δίνει μάχες για το δίκιο και την ελευθερία. Βαλκανικοί πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική καταστροφή, Οκτωβριανή επανάσταση, Εμφύλιος, την έβρισκαν πάντα στην πρώτη γραμμή. Η οικία Αλεξούλη αποτελεί σήμερα κληροδότημα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.
Κατά παράδοση θεωρείται από τις πιο παλιές και πιο εύπορες οικογένειες της Αγιάς με μακρά δραστηριότητα (εμπορική-πολιτική) από το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα και εξής. Το επώνυμο «Αλεξούλης» δεν είναι το πρώτο της οικογένειας. Σε έγγραφο του αρχείου Μιλτ. Δάλλα το έτος 1825 εμφανίζεται για πρώτη φορά να υπογράφει ως «Δημήτριος. αλεξίου», ο μετέπειτα γνωστός ως Αλεξούλης, «Γκιαούρ πασάς της Αγιάς» αποκαλούμενος. Πρόκειται για έγγραφο με πέντε υπογραφές δημογερόντων και τετραμερή σφραγίδα της Αγιάς (στον εξωτερικό κύκλο: «ΧΩΡΑ ΑΓΙΑ», στον εσωτερικό: δικέφαλος αετός), με το οποίο η Κοινότητα αναλαμβάνει παλαιότερο χρέος προς την Αικατερίνη Χατζημαγαλιού. Το χρέος το αποδέχτηκαν οι: Δημήτριος Ρίζου και Γ. Χατζηιωάννου, ήδη από το 1795, για να το αποδώσουν στην δικαιούχο με τόκο 12% και το βεβαιώνουν με την υπογραφή των ο Χατζηαποστόλης Παπαθεοκλήτου και ο Στέφανος Ρίζου. Αργότερα, άγνωστο πως, το χρέος το ανέλαβε η Χώρα της Αγιάς(2). Με βάση καταγραμμένη από τον λόγιο της Αγιάς Θεοδ. Χατζημιχάλη (βλ. το χειρόγραφό του στο Φ3, υποφ. 3β, αρ. 425) αφήγηση του Κλεάνθη Γ. Αλεξούλη (1841-1922), εγγονού του Δ. Αλεξούλη, μπορούμε να συνδέσουμε την οικογένεια Αλεξούλη με τη γνωστή για τη δραστηριότητά της οικογένεια Χατζηιωάννου. Ο Δημήτριος είναι προφανώς γιος του Αλεξίου Χατζηιωάννου και κατά τη συνήθεια της ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (1).- Αγραφιώτης Δημ. Κ., «Το περιεχόμενο του οικογενειακού Αρχείου Αλεξούλη, Βιβλιοθήκη των Γ.Α.Κ. – Τοπικό Αρχείο Αγιάς, 2, Αγιά 1992, και Ανέκδοτα έγγραφα από την Επαρχία Αγιάς (1839-1877), ανατ. από το περ. Θ.Ε., Λάρισα 1977. (2).- Βλ. έγγραφο Θ148 του αρχείου «Θεσσαλικά – Συνεταιρισμοί Αγιάς» του Τμ. Χειρογράφων της Ε.Β.Ε. Όσα επομένως γράφει ο Γιάννης Κορδάτος περί χρεοκοπίας και δανεισμού της Χώρας, παραπέμποντας σ’ αυτό το έγγραφο, (Βλ. Ιστορία της Επαρχίας Βόλου και Αγιάς εκδ. «Εικοστός Αιώνας», Αθήνα (1960), σ. 474, υποσ. 1), δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. εποχής, ήταν γνωστός και υπογραφόταν ως «Δημήτριος αλεξίου». Με την επιχωριάζουσα κατάληξη «-ούλης» προέκυψε το επώνυμο «Αλεξούλης», το οποίο επικράτησε παρά την παράλληλη χρήση και των Αλεξάκης(3) και Αλεξόπουλος(4), οι κάτοχοι του οποίου είναι σήμερα εγκατεστημένοι στη Λάρισα, στην Αθήνα, στην Αγιά κ.α. Ανατρέχοντας στην οικογένεια των Χατζηιωάννου μπορούμε να βρούμε έναν Χατζη Κωνσταντά, πατέρα του υπογραφομένου ως «γιάννης προτό[γ]ερος» σε έγγραφο της 20 Φεβρουαρίου του 1759, ο οποίος είναι πατέρας των Γεωργίου και Αλεξίου Χατζηιωάννου, γνωστών μελών μιας επιτυχημένης συντροφίας εμπορίας βαμβακιού – κόκκινων νημάτων και κοτζαμπασήδων της Αγιάς για αρκετά χρόνια(5). Είναι οι «Αλέξης και Γιώργης» που αναφέρει ο Μ.W. Leake(6) ως αρχηγούς των δύο πολιτικών μερίδων (ταραφιών) στην Αγιά κατά το 1809. Ο Αλέξιος Χατζηιωάννου είχε τέσσερα αγόρια: Τον Δημήτριο, τον Γεώργιο, τον Ιωάννη(7) και τον Κωνσταντίνο ή Κοτρότσιο(8) Αλεξίου. Ο Δημήτριος, απέκτησε δύο γιούς, τον Αλέξανδρο (Αλέξιο) (1822), ο οποίος αποκαλούνταν «Αλεξάκης», για διάκριση από τον παππού του Αλέξιο Χατζηιωάννου, και τον Γεώργιο (Δ. Αλεξίου, -ούλη) (1825). Ο Γεώργιος Δ. Αλεξούλης απέκτησε τρία αγόρια: τον Περικλή (1839), τον Κλεάνθη (1841) και τον Γεώργιο, αποκαλούμενο Γεωργούλη, ο οποίος γεννήθηκε μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1843. Αυτοί είναι οι ονομαζόμενοι στο εξής Αδελφοί Αλεξούλη, οι δημιουργοί του παρόντος αρχείου. Ο Περικλής με τη σύζυγό του Ευανθί[ν]α Νικ. Μαργαρίτου, από τις Σταγιάτες του Πηλίου, απέκτησε μια κόρη, την Ελένη (12-2-1872) και δύο αγόρια, τον Γεώργιο (19-8-1874) και τον Νικόλαο (1876). Ήταν ασταθής χαρακτήρας και από το καλοκαίρι του 1877 έδειξε σημεία πνευματικής διαταραχής, η οποία τον οδήγησε και στο θάνατο. Αυτοκτόνησε στο Μεταξουργείο των Αθηνών το 1878, αφού με πιστόλι σκότωσε τη σύζυγό του, που ήταν και πάλι έγκυος(9). ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (3).- Βλ. Δάλλας Μιλτιάδης, Η Αγυιά δια μέσου των αιώνων. Έκθεσις του Ιστορικού τμήματος Αγιάς της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών, Έκδοσις Κοινότητος Αγυιάς, Αθήναι 1937. (4).- Βλ. στα ομόλογα του καταλόγου τους υπογραφομένους σε πολλά από αυτά ως Αλεξίου, Αλεξούλης, Αλεξόπουλος. (5).- Βλ. στο αρχείο «Θεσσαλικά – Συνεταιρισμοί Αγιάς» του Τμ. Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, το έγγραφο Θ143/20-2-1759 και Θ26/11-5-1783 Εις οιδεσην σας εδό είχαμε και δανικά από τον κυρ οιωανι κωτζαμπαση», Επίσης Θ147/1-11-1787 υπογράφει συμφωνητικό ενοικιάσεως εργαστηρίου ως «Χατζηγιαννούλης Χ» Κ[ωνσταντά]. Μαρτυρό». (6).- Βλ. Leake W.M., Travels in Northern Greece, London, 1835, ν. 4, σ. 410 και σε μεταφρασμένα αποσπάσματα του έργου του, Στάθης Γεώργιος Δ., Η Θεσσαλία (1805-1810), Από το Ημερολόγιον του Άγγλου περιηγητού William Leake, Εν Βόλω 1969. (7).- Σύμφωνα με υπάρχουσες σε παλαιότυπο βιβλίο αναγραφές αναλυτικών στοιχείων για τον ακριβή χρόνο κατά τον οποίο γεννήθηκαν μέλη της οικογένειας Αλεξούλη. Βλ. υποσημείωση μας αριθ. 18 πιο κάτω. (8).- Αναφέρεται μόνον από τον Θεόδωρο Χατζημιχάλη στο βιογραφικό σημείωμα περί του Δημητρίου Αλεξούλη (Φ.3, υποφ. 3β, αριθμ. 425, σελ. 1). (9).- Βλ. Αγραφιώτης Δημ. Κ., Ο Απόστολος Φιλίππου και το ζήτημα της προδοσίας των όπλων (6-8-1877) στην Επαρχία της Αγιάς, περ. ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, τ. ΙΔ, Αθήνα 1982, σελ. 45-46. Ο Κλεάνθης ήρθε σε πρώτο γάμο με τη δασκάλα Αικατερίνη Ιω. Αυγερινού από τη Θεσσαλονίκη και σε δεύτερο με την κόρη του Γεωργίου Καραβίδα, Αριστέα. Από τον πρώτο γάμο του απέκτησε δύο κόρες: την Άννα (1881) και την Ελένη (1883). Λόγω διαφορών το ζεύγος ήρθα σε διάσταση και η Αικατερίνη πήρε τις κόρες της και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Εκεί, από τυχαία εκπυρσοκρότηση του κυνηγετικού όπλου ενός γείτονά της, έχασε τη ζωή της το 1888(10). Ο Κλεάνθης το ίδιο έτος ήρθε σε δεύτερο γάμο με την Αριστέα Γ. Καραβίδα, με την οποία απέκτησε:
1) την Αικατερίνη (Κατίγκω) (20-01-1889), [1891] 2) τον Περικλή (01-11-1892), [1893] 3) την Ευανθία (26-08-1894), [1895] 4) την Πηνελόπη (18-12-1896), [1897] 5) τον Γεώργιο (17-01-1899), [1899] 6) τον Αντώνιο (16-12-1900), [1901] 7) την Καλυψώ (24-01-1903), [1904] και 8) τον Κωνσταντίνο (16-11-1906), [1907](11) Ο Κλεάνθης ήταν ο κύριος συνεχιστής της εμπορικής δραστηριότητος της οικογένειας Αλεξούλη. Σοβαρός επιχειρηματίας, μορφωμένος ικανοποιητικά για την εποχή του, έντιμος, απέκτησε αρκετά νωρίς αξιόλογη θέση στο χώρο της Αγιάς και υπηρέτησε από διάφορες θέσεις την πατρίδα του. Γνώριζε γαλλικά και το γεγονός αυτό τον έφερε σε επαφή με εμπορικούς οίκους της Μασσαλίας, στους οποίους διέθετε την παραγωγή των κουκουλιών της περιοχής. Εκτός από τη φροντίδα της δικής του οικογένειας υπήρξε επίτροπος των ανηλίκων τέκνων του αδελφού του Περικλή, για τα οποία στάθηκε δεύτερος πατέρας φροντίζοντας να τα μορφώσει και να τα αποκαταστήσει. Πέθανε το έτος 1922. Ο Γεώργιος (Γεωργούλης), ο μικρότερος από τους Αδελφούς Αλεξούλη, πέθανε, μετά από σύντομη ασθένεια, το φθινόπωρο του 1868 σε ηλικία 25 ετών. Δεν είναι γνωστό αν είχε δημιουργήσει οικογένεια. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, από τα στοιχεία του αρχείου, φαίνεται ότι ήταν αξιόλογο άτομο και δραστήριο στα πλαίσια των εμπορικών υποθέσεων της οικογένειας του. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (10).- Οι πληροφορίες για το επάγγελμα, τα οικογενειακά προβλήματα και το τραγικό τέλος της Αικατερίνης Αυγερινού, προέρχονται από τον εγγονό της κ. Δημήτριο Ιω. Κασσίδα, γιό της Ελένης Κλ. Αλεξούλη, για τις οποίες του εκφράζω από τη θέση αυτή τις ευχαριστίες μου. (11).- Οι χρονολογίες στις αγκύλες προέρχονται από το Δημοτολόγιο της Κοινότητας της Αγιάς. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν τόσο από σημειώσεις σε παλαιότυπο βιβλίο(12) της Βιβλιοθήκης που διατηρεί στο αρχοντικό της η κ. Καλυψώ Αλεξούλη, όσο και από τα Μητρώα Αρένων και τα Δημοτολόγια της Κοινότητος της Αγιάς. Διαφορές υπάρχουν μεταξύ των χρονολογιών γεννήσεως που αναφέρονται στις οικογενειακές σημειώσεις και σ’ εκείνες που έχουν δηλωθεί επίσημα στις κοινοτικές Αρχές. Η μορφή όμως των οικογενειακών καταγραφών (ημερομηνία – μήνας – έτος - ημέρα και ώρα) τις καθιστά περισσότερο αξιόπιστες από τις υπάρχουσες στα Κοινοτικά Αρχεία, στα οποία, για όσους γεννήθηκαν προ του 1881, οι καταχωρήσεις των στοιχείων έγιναν βάσει των δηλώσεων των δημοτών, ενώ άλλες σκοπιμότητες αλλοίωναν σε μεταγενέστερους χρόνους το έτος γεννήσεως των κοριτσιών συνήθως, αλλά και των αγοριών. Σύμφωνα με τα ανωτέρω τα οποία παρουσιάζουν την οικογένεια «Αλεξούλη» ως συνέχεια της οικογένειας των Χατζηιωάννου, παραθέτω στην συνέχεια την γενεαλογία για τον κλάδο της οικογένειας Αλεξούλη, ο οποίος έχει ως αφετηρία τον Γεώργιο Δ. Αλεξίου [Χατζηιωάννου] μέσα στα όρια που καλύπτει το παρουσιαζόμενο αρχείο. Πληρέστερη αναφορά μου στη γενεαλογία της οικογένειας Αλεξούλη υπάρχει σε ανέκδοτη ακόμη μελέτη μου, η οποία αναφέρεται στις παλαιές οικογένειες της Αγιάς και καλύπτει χρονολογικά το διάστημα από το 1759 μέχρι σήμερα. Στην μελέτη αυτή αναφέρονται και οι διασυνδέσεις της οικογένειας Χατζηιωάννου-Αλεξούλη με άλλες αξιόλογες οικογένειες της Αγιάς, της Έδεσσας, του Βόλου, της Κωνσταντινουπόλεως κ.α. β) Η Οικονομική δραστηριότητα της οικογένειας Αλεξούλη. Για την οικονομική δραστηριότητα των αδελφών Χατζηιωάννου έχουν δημοσιευτεί λίγα στοιχεία, τα οποία τη συνδέουν με την εμπορία βαμβακιού, κόκκινων νημάτων, φιτιλιών κ.λ.π. σε χώρους παράλληλους με των εμπόρων των Αμπελακίων. Η ύφεση των αρχών του 19ου αιώνος εξελίχθηκε σε πλήρη διακοπή αυτής της δραστηριότητας σε σύντομο χρόνο(13). ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (12).- Ο τίτλος του είναι ο εξής: ΤΑΜΕΙΟΝ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ/ΠΕΡΙΕΧΟΝ ΑΠΑΣΑΝ/ΤΗΝ/ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΝ ΕΝΙΑΥΣΙΟΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΝ/ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ, ΟΡΘΡΟΥ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ, ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ/ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΑΜΠΡΟΦΟΡΟΥ ΑΝΑΣΤΑ-ΣΕΩΣ/ΜΕΤΑ ΤΙΝΩΝ ΚΑΛΟΦΩΝΙΚΩΝ ΕΙΡΜΩΝ ΕΝ ΤΩ ΤΕΛΕΙ/ Κατ’ εκλογήν των εμμελεστέρων και ευφραδεστέρων μουσικών μαθη/ματων των ενδοξοτέρων διδασκάλων παλαιών τε και νέων, /εξηγηθείσαν εις την νέαν της Μουσικής μέθοδον, /και μετά πάσης επιμελείας διορθωθείσαν/ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΦΕΥΡΕΤΟΥ ΤΗΣ ΡΗΘΕΙΣΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ/ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ/ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΡΩ-ΤΟΨΑΛΤΟΥ/ΤΗΣ ΤΟΥ/ΧΡΙΣΤΟΥ/ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ/ΝΥΝ ΤΡΙΤΟΝ ΕΚΔΟΘΕΙΣΑΝ ΕΙΣ ΤΥΠΟΝ/Μετά προσθήκης πολλών ετέρων/ΠΑΡΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΑΠΑ ΠΑΡΑΣΧΟΥ ΦΩΚΕΩΣ/Επιστασία του αυτού/Αναλώμασι δε του τε ιδίου, και των φιλομούσων ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΩΝ/τόμος δεύτερος/ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ/Εκ της Τυπογραφίας ΚΑΣΤΡΟΥ εις Γαλατάν/ αωλζ. 1837. (13).- Για την ύφεση αυτή, που εκμηδένισε τις μεγαλύτερες σε οικονομική επιφάνεια επιχειρήσεις των αμπελακιωτών, και τα αίτια της μπορεί να προσφύγει ο αναγνώστης στην τεράστια βιβλιογραφία για τις Συντροφίες και τον Συνεταιρισμό των Αμπελακίων. Ο Μιλτιάδης Δάλλας σημειώνει, ό,τι διέσωσε η παράδοση, για τη δραστηριότητα αυτή, την οποία τοποθετεί χρονολογικώς λανθασμένα στα μέσα του 19ου αιώνος(14). Πληροφορίες για την οικογένεια δίνει και ο Θεόδωρος Χατζημιχάλης σε χειρόγραφα του καθώς και οι Γιάννης Κορδάτος(15) και Ηλίας Π. Γεωργίου(16). Η σηροτροφία όμως είναι αυτή που θα αναπτυχθεί σημαντικά στα χρόνια 1860-1880. Στον κάμπο και στους μεταξύ των σπιτιών της Αγιάς ακάλυπτους χώρους, καθώς και των άλλων χωριών της περιοχής, κυριαρχεί η μουριά, το φύλλωμα της οποίας είναι απαραίτητο για τη διατροφή και την ανάπτυξη του μεταξοσκώληκα (καματερού). Η συνεχής φροντίδα για το σπόρο, τη διατροφή, το «σκάλωμα», την ξήρανση, τη συσκευασία, τη μεταφορά στο Βόλο ή στη Θεσσαλονίκη και η αποστολή του προϊόντος στη Μασσαλία ανήκει, κατά μεγάλο μέρος, στους Αλεξούληδες. Προσλαμβάνουν εργάτες για όλες τις απαιτούμενες εργασίες, τοποθετούν κεφάλαια για την εκτροφή του μεταξοσκώληκα στην Αγιά και στα γύρω χωριά, αγοράζουν την παραγωγή άλλων παραγωγών και συνεργάζονται με εμπορικούς οίκους της Λάρισας και του Βόλου για τη διάθεση του προϊόντος. Η δραστηριότητα αυτή τους φέρνει σε επαφή με εμπόρους κουκουλόσπορου (Σμύρνης, Προύσας και Καρδίτσας). Η όλη διαδικασία καταλήγει σε πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα ως προς την ποιότητα του παραγομένου προϊόντος(17), το οποίο θεωρείται πρώτης κατηγορίας, πράγμα που το καθιστά περιζήτητο στις ξένες αγορές και επομένως κερδοφόρο. Μέσα από το εμπόριο αυτό οι Αλεξούληδες συγκεντρώνουν αξιόλογα κεφάλαια και έχουν τη δυνατότητα να δανείζουν μικρά και μεγάλα ποσά σε παραγωγούς με αποδοτικό τόκο, αυξάνουν την κτηματική των περιουσία, μισθώνουν υπηρετικό προσωπικό, εμπορεύονται και άλλα είδη, τα οποία αφήνουν σημαντικό κέρδος (σουσάμι, μαλλί) και αποκτούν μια από τις πρώτες θέσεις στην κοινωνία της Αγιάς, την οποία υπηρετούν από διάφορες θέσεις, κυρίως ο Κλεάνθης. Στα πρόχειρα κατάστιχα του αρχείου συναντώνται καταγραφές εσόδων και εξόδων για τις εμπορικές των δραστηριότητες, αλλά και για τα οικογενειακά έξοδα (επισκευή των σπιτιών, αμοιβές εργατών, οικιακών βοηθών, βοσκών κ.λ.π.). ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (14).- Βλ. Δάλλας Μιλτιάδης, ό.π., σ. 25. (15).- Κορδάτος Γιάννης, Ιστορία της Επαρχίας Βόλου και Αγιάς, Εκδ. «Εικοστός Αιώνας» Αθήνα (1960), σ. 477, όπου τα ονόματα των αδελφών Αλεξούλη, Περικλή και Κλεάνθη, θεωρούνται το μεν πρώτο ως βαφτιστικό και το δεύτερο ως επώνυμο: «(……..) Σε λίγο και οι Αγιώτες αδελφοί Αλεξούλη και ο Περικλής Κλεάνθης, έφεραν κι αυτοί ……….. [εκκοκιστική, ενν.] μηχανή (….)». (16).- Βλ. Γεωργίου Ηλίας Π., ό.π., και Σταματογιαννοπούλου Μαρία, ό.π. (17).- Σύμφωνα με έκθεση του Προξένου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη Grasset της 24-12-1850, η Αγιά παρήγαγε μετάξι πρώτης ποιότητος, όπως τα Αμπελάκια και ο Τύρναβος. Βλ. Γεωργίου Ηλίας Παναγ., Γαλλικόν σχέδιον αποσβέσεως της θεσσαλικής Επαναστάσεως του 1854, ανατύπωσις εκ της εκτάκτου εκδόσεως των ΘΕΣΣΑΛΙΚΩΝ ΧΡΟΝΙΚΩΝ, Αθήναι 1966, σ.8, υποσ. 13 και σελ. 19 όπου το σχετικό κείμενο της εκθέσεως. Η οικονομική επιφάνεια φέρνει την οικογένεια σε επαφή με την οικογένεια Βατζιά, από το Μεταξοχώρι, την οικογένεια Κασσίδα ή Πρικεντή, Καραβίδα και Δάλλα, από την Αγιά και την οικογένεια Τσαμπούλα, η οποία εγκαταστάθηκε στην Έδεσσα. Η κορύφωση της δραστηριότητας της οικογένειας διαπιστώνεται μεταξύ των ετών 1865-1868, όπως φαίνεται από το τμήμα του αρχείου που παραδόθηκε. Επιθυμώντας να παραμείνω στα πλαίσια των στοιχείων που προκύπτουν από το υπάρχον υλικό του αρχείου, δεν θα επεκταθώ στα μετά το 1900 χρόνια για την οικογένεια και τη δραστηριότητά της. Ελπίζω ότι η ευκαιρία αυτή θα δοθεί, όταν περιέλθουν στην αρχειακή μας Υπηρεσία και άλλα στοιχεία για την αξιόλογη αυτή οικογένεια της Αγιάς. Το αρχείο παρουσιάζει, παρά τα ελλείποντα στοιχεία, αξιόλογο ενδιαφέρον και παρέχει πλήθος στοιχείων για την οικονομική ζωή στην Επαρχία της Αγιάς, την κοινωνική κατάσταση, την παραγωγή, τις περιπέτειες του τόπου κατά το 1854. 1877-78 και 1897 καθώς και πλούσιο υλικό για τον ονοματολόγο. ΚΑΛΥΨΩ ΚΛΕΑΝΘΗ ΑΛΕΞΟΥΛΗ(1) «Απεβίωσε την Τρίτη 10-10-1995 η δασκάλα της Αντίστασης Καλυψώ Αλεξούλη, στην Αγιά, σε ηλικία 92 χρονών. Η Καλυψώ ήταν μια φτασμένη δασκάλα, με άρτια παιδαγωγική κατάρτιση (είχε τελειώσει το Αρσάκειο στη Λάρισα), με αρχοντική οικογενειακή ανατροφή η οποία υπηρετούσε στο Δημοτικό Σχολείο Αγιάς. Από την πρώτη στιγμή τη βλέπουμε να λαμβάνει ενεργό μέρος στο εαμικό κίνημα. Δεν άφησε χωριό της επαρχίας μας που να μην το επισκεφθεί. Με τη θέρμη της φωνής της και με τον παλμό των λόγων της ενθουσίαζε τις γυναίκες, που έπαιξαν σοβαρό ρόλο στην ανάπτυξη του εαμικού κινήματος. Έπαθλο όλου αυτού του αγώνα ήταν να χάσει τη δουλειά της. Και η Καλυψώ, που ήταν μια ανένταχτη σε κόμματα, αλλά μια εθελόντρια στον επικό αγώνα του λαού μας, με την απαράδεκτη στάση του επίσημου κράτους έγινε φανατικά πολέμια του αστικού καθεστώτος. Η Καλυψώ με τα αδέλφια της Γιώργο, Αντώνη και Κώστα διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και ένας από αυτούς ο Αντώνης έδωσε τίμημα τη ζωή του στον εμφύλιο πόλεμο. Με το κεφάλι ψηλά η Καλυψώ αντιμετώπισε όλο τον κατατρεγμό της οικογένειάς της, χωρίς να λυγίσει. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (1).- Έγραφε, Κωσταρή Πηνελόπη, Αγιώτικα Νέα, 5, σελ. 9. Έζησε όλα τα χρόνια στο αρχοντικό της στην Αγιά με τους πολλούς της φίλους που συχνά την επισκεπτόταν για να της κρατήσουν λίγη συντροφιά και να μάθουν πολλά από την πολυτάραχη ζωή της. Δεν είμαι εγώ σπορά της τύχης, Ο πλαστουργός της νέας ζωής Εγώ είμαι ώριμο τέκνο της ανάγκης Κι ώριμο τέκνο της οργής. Το αγαπημένο ποίημα της Καλυψώς Αλεξούλη. «Μόνη μου έκανα τις επιλογές μου και διάλεξα αυτό το δρόμο». Η ευαισθησία της έγινε δράση δημιουργική και οι λύπες και οι χαρές του λαού μας έγιναν λύπες και χαρές δικές της. Για μένα, έλεγε, είναι πολύ ωραίο, πολύ εποικοδομητικό να μπορώ να συμβαδίσω την θεωρία και την πράξη. Οι πανανθρώπινες αξίες και οι αγωνίες της Αριστεράς ήταν και οι δικές της. Γνήσια πατριώτισσα ποτισμένη με τις αρχές, τους στόχους και τα ιδανικά του Κ.Κ.Ε. Σήκωσε το βάρος της παύσης της από την διδασκαλία στο σχολείο πληρώνοντάς το με το βάρος που σηκώνουν οι άνθρωποι στην σκλαβιά και την τυραννία, μένοντας όρθια ως το τέλος. Βαθύ το μήνυμα. «Μόνη μου έκανα τις επιλογές μου και διάλεξα αυτό το δρόμο». Δρόμο ασυμβίβαστο. Λέξεις που αποτελούσαν ύμνο γι’ αυτήν όπως Μητέρα-Γυναίκα-Αντίσταση-Ειρήνη, κραυγή διαμαρτυρίας στην κατοχή των Ιταλών-Γερμανών-Σούρληδων και Εμφυλίου. Δεν παραμέρισε τις μνήμες, πίστευε ότι πρέπει να επανέρχονται γιατί η λήθη έχει το ίδιο βάρος με την αδιαφορία και η αδιαφορία με την συμμετοχή π. Νεκτάριος Δρόσος Δημοσιεύτηκε 19th September από τον χρήστη ΑΓΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ Ετικέτες: ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΑΛΕΞΟΥΛΗ
|
