Η τέχνη του ψηφιδωτού είναι μια τέχνη αυτόνομη. Η πέτρα, το βότσαλο, η υαλόμαζα, έγιναν εδώ και πολλά χρόνια μέσα έκφρασης του τεχνίτη και γνώρισαν κατά καιρούς μια μοναδική, αξεπέραστη ακμή.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΟΝΙΑΜΑΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ ΣΧΟΛΕΣ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ ΤΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΜΟΥ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ
ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΓΕΩΡΓΑΝΤΑ
Η τέχνη και η τεχνική των βυζαντινών ψηφιδωτών έχει τις ρίζες της στην ύστερη αρχαιότητα. Στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, ψηφιδωτά χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση δαπέδων δημοσίων κτιρίων και ιερών. Η παράδοση αυτή των ψηφιδωτών, ωστόσο, καλλιεργήθηκε και εμπλουτίστηκε, φθάνοντας σε ύψιστο βαθμό τελειότητας, στους βυζαντινούς χρόνους. Πλήθος ψηφιδωτών, εντοίχιων και επιδαπέδιων, κατασκευάστηκαν και κόσμησαν ναούς, ανάκτορα και δημόσιους χώρους, πολλά από τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα. Εξαιρετικά έργα απαράμιλλης αισθητικής συναντά κανείς στην Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολης, στη Μονή της Χώρας, στη μονή Οσίου Λουκά στη Φωκίδα κ.λπ. Σήμερα ο «Οίκος ψηφιδωτών Γεωργαντά» έχοντας ως βάση την τεχνοτροπία, το θεματολόγιο και τα υλικά κατασκευής της βυζαντινής περιόδου, κατάφερε να εξελίξει και να τελειοποιήσει την τέχνη των ψηφιδωτών αγιογραφιών και δαπέδων. Αρωγοί στην επιτυχία αυτή ήταν η τεχνολογία κατεργασίας των υλικών και η χρήση νέων δομικών συστατικών, αλλά κυρίως η βαθύτατη θρησκευτική πίστη και ευλάβεια.
Ιωάννη Παπαδόπουλου
|
Δημήτριος Ρουσσόπουλος,
Είναι ζωγράφος, αγιογράφος και καλλιτέχνης ψηφιδωτού.
Είναι ζωγράφος, αγιογράφος και καλλιτέχνης ψηφιδωτού.
Νίκου Τόλη.
Η μαγευτική τέχνη του ψηφιδωτού Η κατασκευή ενός ψηφιδωτού αντιγράφου είναι μια μοναδική εμπειρία δημιουργικότητας που δίνει χαρά και βαθιά ικανοποίηση σε όποιον καταπιάνεται με αυτήν. Τουλάχιστον έτσι πιστεύουμε όσοι ασχολούμαστε ερασιτεχνικά (ή και επαγγελματικά) με τα μυστικά της τέχνης του ψηφιδωτού, στο εργαστήριο ψηφιδωτού "ΨΗΦΙΔΩΝ ΓΝΩΣΙΣ" υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση του καθηγητή ψηφοθέτη Νίκου Τόλη.
Νίκης Λυρώνη
ΝΙΚΟΛΑΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ -
Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ by George Gram cyberspaceandtime.com/1NAPOeyDQGg.video
30 Απρ 2016 - Κατασκευή ψηφιδωτού με φυσική ψηφίδα (ψιλό βότσαλο) από παραλία. By George Gram 2016-04-30 ΝΙΚΟΛΑΣ,NIKOLAS,ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ ...
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1980 -1986) με δασκάλους τους I. Μόραλη και Δ. Μυταρά και ψηφιδωτό με τον Ι. Κολέφα.
Διδάσκει στην Α.Σ.Κ.Τ., στο τμήμα του Ψηφιδωτού από το 1987 μέχρι σήμερα. Το 1999 εκλέχτηκε Λέκτορας για το τμήμα του Ψηφιδωτού. Το 2005 εκλέχτηκε Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Σ.Κ.Τ. στο ίδιο τμήμα, και το 2013 εκλέχτηκε Αναπληρώτρια καθηγήτρια Α.Σ.Κ.Τ. στο ίδιο τμήμα. Έχει πραγματοποιήσει δέκα ατομικές εκθέσεις και έχει λάβει μέρος σε εκατό περίπου ομαδικές-θεματικές εκθέσεις. Έργα της βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, σε μουσεία και πινακοθήκες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Διδάσκει στην Α.Σ.Κ.Τ., στο τμήμα του Ψηφιδωτού από το 1987 μέχρι σήμερα. Το 1999 εκλέχτηκε Λέκτορας για το τμήμα του Ψηφιδωτού. Το 2005 εκλέχτηκε Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Σ.Κ.Τ. στο ίδιο τμήμα, και το 2013 εκλέχτηκε Αναπληρώτρια καθηγήτρια Α.Σ.Κ.Τ. στο ίδιο τμήμα. Έχει πραγματοποιήσει δέκα ατομικές εκθέσεις και έχει λάβει μέρος σε εκατό περίπου ομαδικές-θεματικές εκθέσεις. Έργα της βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, σε μουσεία και πινακοθήκες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
ΑΝΤΩΝΑΚΕΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΓΚΛΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΕΛΕΖΙΚΙ ..
ΡΙΤΣΑ ΣΑΛΤΑ
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Κ.Τ.Ε (1965-67) οικοδομικό και αρχιτεκτονικό σχέδιο. Στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές (1973-74) στηνECOLENATIONALESUPERIEUREDESARTSAPPLIGUESETDESMETIERSD’ ART, όπου σπόυδασε διακόσμηση πορσελάνης, κεραμεική και ζωγραφική με σμάλτο πάνω σε χαλκό.
Όταν επέστρεψε στην Αθήνα προσελήφθη σαν σχεδιάστρια στον Οργανισμό Σχολικών Κτηρίων απ’ όπου πήρε σύνταξη .
Στον ελεύθερο χρόνο της όλα αυτά τα χρόνια ασχολήθηκε με τη διακόσμηση πορσελάνης και κεραμεικών. Έχει παρουσιάσει δουλειά της σε πανελλήνιες εκθέσεις κεραμεικής στο Κέντρο Αμαρουσίου με πολύ ευνοϊκά σχόλια, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Χολαργού καθώς και σε ατομικές εκθέσεις
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Κ.Τ.Ε (1965-67) οικοδομικό και αρχιτεκτονικό σχέδιο. Στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές (1973-74) στηνECOLENATIONALESUPERIEUREDESARTSAPPLIGUESETDESMETIERSD’ ART, όπου σπόυδασε διακόσμηση πορσελάνης, κεραμεική και ζωγραφική με σμάλτο πάνω σε χαλκό.
Όταν επέστρεψε στην Αθήνα προσελήφθη σαν σχεδιάστρια στον Οργανισμό Σχολικών Κτηρίων απ’ όπου πήρε σύνταξη .
Στον ελεύθερο χρόνο της όλα αυτά τα χρόνια ασχολήθηκε με τη διακόσμηση πορσελάνης και κεραμεικών. Έχει παρουσιάσει δουλειά της σε πανελλήνιες εκθέσεις κεραμεικής στο Κέντρο Αμαρουσίου με πολύ ευνοϊκά σχόλια, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Χολαργού καθώς και σε ατομικές εκθέσεις
Όλγα Γουλανδρή. Μια ερμηνευτική του έργου της. - Artic.grartic.gr › Εικαστικά › Εικαστικές Κριτικές
13 Αυγ 2015 - Ένα – ψηφιδωτών σχεδιασμάτων – σχόλιο περί των εσωτερικών διαδρομών στη «Μεταμοντέρνα Τέχνη, ή μια κατά μόνας αυθαίρετη περιδιάβαση ... θεωρώ και όχι αδίκως, πως η Όλγα Γουλανδρή έχοντας μια φυσική επιλογή – κυτταρικής διάστασης και μη ερμηνευομένη από την ίδια – των νοημάτων, εκπλήσσει πρώτα τον εαυτόν της από την σύλληψη της τελεολογικής ολότητας των εικόνων της, που φαίνεται πως, αφού πρώτα – σε ένα επίπεδο αγωνίας – τη στοιχειώνουν, σε δεύτερο χρόνο τις μετατρέπει όλες σε σχήμα, ελευθερία, χρώμα, σχόλιο και στο τέλος, σε μια πρόταση αυθεντικότητας. Με αυτόν τον τρόπο και σε όλα τα στάδια της δημιουργίας της, προσεγγίζει και εν τέλει οδηγεί – με τον δικό της τρόπο – το διαφορετικό και πρωτότυπο αισθητικό της μονοπάτι προς τη μεταφυσική υλικότητα ενός «πραγματικού νοήματος» που ίπταται της πεζότητας, του κοινού τόπου και της εύκολης ερμηνείας του «ήδη ειπωμένου».
13 Αυγ 2015 - Ένα – ψηφιδωτών σχεδιασμάτων – σχόλιο περί των εσωτερικών διαδρομών στη «Μεταμοντέρνα Τέχνη, ή μια κατά μόνας αυθαίρετη περιδιάβαση ... θεωρώ και όχι αδίκως, πως η Όλγα Γουλανδρή έχοντας μια φυσική επιλογή – κυτταρικής διάστασης και μη ερμηνευομένη από την ίδια – των νοημάτων, εκπλήσσει πρώτα τον εαυτόν της από την σύλληψη της τελεολογικής ολότητας των εικόνων της, που φαίνεται πως, αφού πρώτα – σε ένα επίπεδο αγωνίας – τη στοιχειώνουν, σε δεύτερο χρόνο τις μετατρέπει όλες σε σχήμα, ελευθερία, χρώμα, σχόλιο και στο τέλος, σε μια πρόταση αυθεντικότητας. Με αυτόν τον τρόπο και σε όλα τα στάδια της δημιουργίας της, προσεγγίζει και εν τέλει οδηγεί – με τον δικό της τρόπο – το διαφορετικό και πρωτότυπο αισθητικό της μονοπάτι προς τη μεταφυσική υλικότητα ενός «πραγματικού νοήματος» που ίπταται της πεζότητας, του κοινού τόπου και της εύκολης ερμηνείας του «ήδη ειπωμένου».
H Δάφνη Αγγελίδου
H Δάφνη Αγγελίδου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1980 -1986) με δασκάλους τους I. Μόραλη και Δ. Μυταρά και ψηφιδωτό με τον Ι. Κολέφα.Διδάσκει στην Α.Σ.Κ.Τ., στο τμήμα του Ψηφιδωτού από το 1987 μέχρι σήμερα. Το 1999 εκλέχτηκε Λέκτορας για το τμήμα του Ψηφιδωτού. Το 2005 εκλέχτηκε Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Σ.Κ.Τ. στο ίδιο τμήμα, και το 2013 εκλέχτηκε Αναπληρώτρια καθηγήτρια Α.Σ.Κ.Τ. στο ίδιο τμήμα. Έχει πραγματοποιήσει δέκα ατομικές εκθέσεις και έχει λάβει μέρος σε εκατό περίπου ομαδικές-θεματικές εκθέσεις. Έργα της βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, σε μουσεία και πινακοθήκες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Φώτης Ζαχαρίου
Ζαχαρίου Φώτης – Fotis Zachariou [1909-2001] | paletaart – Χρώμα ...https://paletaart.wordpress.com/2013/08/.../ζαχαρίου-φώτης-fotis-zachariou-1909-2001
24 Αυγ 2013 - Ο Φώτης Ζαχαρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1909. Παρακολούθησε μαθήματα στην ΑΣΚΤ και μαθήτευσε για χρόνια κοντά στο Φώτη ...
24 Αυγ 2013 - Ο Φώτης Ζαχαρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1909. Παρακολούθησε μαθήματα στην ΑΣΚΤ και μαθήτευσε για χρόνια κοντά στο Φώτη ...
Γιάννης Λουκιανός
Γιάννης Λουκιανός: Το χρώμα της πέτραςtamtamradio.blogspot.com/2010/02/blog-post.html
Γιάννης Λουκιανός: Το χρώμα της πέτρας. Γεννημένος στην Ίο, καλλιτέχνης της πέτρας, συγγραφέας και ένας από τους ελάχιστους σήμερα ...Γεννημένος στην Ίο, καλλιτέχνης της πέτρας, συγγραφέας και ένας από τους ελάχιστους σήμερα Έλληνες που ζει από και για το ψηφιδωτό, ο Γιάννης Λουκιανός εξερευνά την αρχαία αυτή τέχνη με συνέπεια και ήθος.
Ζείτε μόνιμα στην Αθήνα; Zω ανάμεσα στην πατρίδα μου την Ίο και το Λαγονήσι.
Γράφετε σε ένα βιβλίο σας ότι το ψηφιδωτό είναι «βαθύτατα ελληνική τέχνη». Ναι. Με την έννοια του ότι μπορεί να ξεκίνησε από τους Σουμέριους στις πόλεις Ουρ και Ουρούκ, αλλά η κορύφωση της τέχνης έγινε στην Πέλλα. Εκεί αναζητήθηκε η προοπτική, το φως, η σκιά… Με αυτή την έννοια, η ακμή της τέχνης ήταν στον ελλαδικό χώρο. Στο Γόρδιο της Φρυγίας ανακαλύφθηκε ένα βοτσαλωτό του 8ου αιώνα και στα Μινωικά δάπεδα στα σπίτια και τα παλάτια ήταν γεωμετρικά βοτσαλωτά… Στους ελληνιστικούς χρόνους, μάλιστα, η αρχιτεκτονική όλου του γνωστού τότε κόσμου περιελάμβανε και τα ψηφιδωτά.
Πολύ πριν φτάσουμε στη Βυζαντινή εποχή. Ουσιαστικά, στην ιστορία δυο ήταν οι μητροπόλεις του ψηφιδωτού: η Αλεξάνδρεια στους ελληνιστικούς χρόνους και η Κωνσταντινούπολη στους ύστερους αρχαϊκούς και τους βυζαντινούς.
Διαχωρίζετε το ψηφιδωτό από το βοτσαλωτό; Το ψηφιδωτό ξεκίνησε από το βότσαλο. Αυτά της Πέλλας καθώς και τα πρωιμότερα, της Ολύνθου ή της Φρυγίας που λέγαμε, με βότσαλο έγιναν, αλλά δεν λέγονται «βοτσαλωτά» γιατί πρόκειται για καλλιτεχνήματα. Ο διαχωρισμός έγινε το βοτσαλωτό έγινε περισσότερο υπόθεση των τεχνιτών και όχι των καλλιτεχνών. Δεν υποβιβάστηκε, απλώς εξαπλώθηκε σε χώρους που δεν το φανταζόταν κανείς. Όλες οι αυλές του Αιγαίου καλύπτονταν τότε με βοτσαλωτά.
Είστε Κυκλαδίτης. Πώς και πότε πήρατε για πρώτη φορά την απόφαση να ασχοληθείτε με το ψηφιδωτό; Είχα πάντα σχέση με την πέτρα. Με το βότσαλο και το μάρμαρο. Έφτιαχνα π.χ. στην παραλία σχέδια με βότσαλα και μαζεύονταν οι τουρίστες να τα δουν… Τα έργα μου τότε, πριν από 30 περίπου χρόνια, τα έπαιρνε το κύμα. Θα μπορούσες να πεις ότι από τότε αναζητώ αυτές τις μορφές…
Αυτή είναι μια ποιητική εν πολλοίς αφορμή. Παρακολουθήσατε όμως και μαθήματα ψηφιδωτού. Σίγουρα, παρακολούθησα στη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά αυτά τα μαθήματα δεν είναι αρκετά, θα μπορούσα να έχω παρακολουθήσει ψηφιδωτό και να έχω γίνει μουσικός! Για να δημιουργήσεις σε κάποιον τομέα, περισσότερο έχεις ανάγκη τον έρωτα γι’ αυτό που κάνεις.
Εκτός από το να δημιουργείτε, αποκαθιστάτε και ψηφιδωτά, όπως κάνατε π.χ. στη Μήλο και την Σύρο. Είναι κάτι σαν συντήρηση έργου τέχνης; Περίπου. Αν λόγου χάρη, λείπει ένα μεγάλο κομμάτι βοτσαλωτού, πιο δύσκολο από το να βρεις το «ρυθμό», τη γραμμή, αν θέλεις, του καλλιτέχνη, είναι να βρεις τα βότσαλα που θα ταιριάζουν με τα παλιά που έχουν υποστεί ήδη κάποιες σημαντικές αλλοιώσεις από την υδροξείδωση. Στη Μητρόπολη της Σύρου, αποκατέστησα την ιστορική αυλή με μια μέθοδο στίλπνωσης, στη Μήλο όμως όπου οι καλλιτέχνες ήταν ερασιτέχνες -μια ιδιαιτερότητα στο Αιγαίο- η προσέγγιση έπρεπε να είναι διαφορετική. Γράφει και ο Κόντογλου για κάποια βοτσαλωτή αυλή της Μήλου στα Ταξίδια του το 1924…
Στην Μήλο δηλαδή τι ακριβώς κάνατε; Τις αυλές όλων των εκκλησιών!
Και τι πέτρες μπορεί περιέχει ένα ψηφιδωτό; Άπειρες, κάθε είδους. Όλα τα χρώματα της γης... Για παράδειγμα, σαν ψηφίδα, το όστρακο υπήρχε πάντα, οι πολύτιμοι λίθοι –ο μαλαχίτης ας πούμε, είναι σχεδόν πολύτιμος λίθος, βγάζει ένα πράσινο εκπληκτικό. Μια φορά είχα να κάνω έναν Διόνυσο, και σκάβοντας τον κήπο μου στο Λαγονήσι, έβγαλα ένα μοναδικό πράσινο και αυτό, το έβαλα στα μαλλάκια του Διόνυσου. Αυτό είναι μια πραγματική συγκίνηση, το να δημιουργείς κάτι με γήινα υλικά και υψηλής αισθητικής χρώματα.
Πέτρες που θα φτάνουν στα χέρια σας από όλα τα μέρη του κόσμου, φαντάζομαι. Οι πρόγονοί μας θα πρέπει να τις ακριβοπλήρωναν. Οι πρόγονοί μας, ξέρετε, θα πρέπει να είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με το χρόνο κι έτσι, είναι πιθανόν -και τονίζω το πιθανόν- να μην τις ακριβοπλήρωναν. Θα μου πεις… γιατί έγιναν ψηφιδωτά σε πλουσιόσπιτα, στην Πέλλα ας πούμε…
Ή στη Δήλο… Ναι, αν και εκεί ήταν προσφορές, από εκλεκτούς και εύπορους. Είναι πανάκριβο είδος το ψηφιδωτό και είναι πολύ σημαντικό που παραμένει ζωντανό.
Και στις εκκλησίες πλέον; Ναι, αν και λόγω του ανταγωνισμού έχει υποβαθμιστεί η αισθητική του ψηφιδωτού στις εκκλησίες για ευνόητους λόγους… Δεν περιμένει πια κανείς να δει τα αριστουργήματα της Αγίας Σοφίας -τόσο της Θεσσαλονίκης όσο και της Κωνσταντινούπολης- στους σύγχρονους ναούς.
Το ψηφιδωτό βασίζεται στη ζωγραφική, έτσι; Είναι ζωγραφική. Ξεκινάς με το σχέδιο αυτού που θέλεις να κάνεις.
Και που μπορεί σήμερα κανείς να μάθει αυτή την τέχνη; Θα έπρεπε να έχουμε Ακαδημία Ψηφιδωτού στη χώρα μας. Δεν είναι τυχαίος ο τόπος μας – όλα τα σοβαρά ξένα βιβλία για το ψηφιδωτό, ξεκινούν με την Ελλάδα. Γιατί να υπάρχει αντίστοιχη ακαδημία στην Ραβέννα και όχι και εδώ; Εντάξει, υπάρχει ένα σπουδαίο μνημείο εκεί –που και αυτό είναι από Κωνσταντινουπολίτες καλλιτέχνες, αλλά η Θεσσαλονίκη μόνο, έχει πέντε! Έχουμε τρία μνημεία του 11ου αιώνα στην Ελλάδα, που θα μπορούσαν να είναι παγκοσμίου ενδιαφέροντος: του Δαφνίου, του Οσίου Λουκά και της Νέας Μονής Χίου. Βυζαντινά ψηφιδωτά.
Τα ψηφιδωτά της Πέλλας δε, που έχουν συντηρηθεί και είναι σε εξαιρετική κατάσταση είναι μοναδικά στον κόσμο και έγιναν 2.500 χρόνια πριν… Θα έπρεπε να είναι γνωστά σε όλη την οικουμένη και να τα επισκέπτονται όλοι οι σπουδαστές ψηφιδωτού από το εξωτερικό. Γιατί το ψηφιδωτό είναι μνημειακή τέχνη, που στην πορεία της δημιούργησε έργα απίστευτης ομορφιάς.
Γιάννης Λουκιανός: Το χρώμα της πέτρας. Γεννημένος στην Ίο, καλλιτέχνης της πέτρας, συγγραφέας και ένας από τους ελάχιστους σήμερα ...Γεννημένος στην Ίο, καλλιτέχνης της πέτρας, συγγραφέας και ένας από τους ελάχιστους σήμερα Έλληνες που ζει από και για το ψηφιδωτό, ο Γιάννης Λουκιανός εξερευνά την αρχαία αυτή τέχνη με συνέπεια και ήθος.
Ζείτε μόνιμα στην Αθήνα; Zω ανάμεσα στην πατρίδα μου την Ίο και το Λαγονήσι.
Γράφετε σε ένα βιβλίο σας ότι το ψηφιδωτό είναι «βαθύτατα ελληνική τέχνη». Ναι. Με την έννοια του ότι μπορεί να ξεκίνησε από τους Σουμέριους στις πόλεις Ουρ και Ουρούκ, αλλά η κορύφωση της τέχνης έγινε στην Πέλλα. Εκεί αναζητήθηκε η προοπτική, το φως, η σκιά… Με αυτή την έννοια, η ακμή της τέχνης ήταν στον ελλαδικό χώρο. Στο Γόρδιο της Φρυγίας ανακαλύφθηκε ένα βοτσαλωτό του 8ου αιώνα και στα Μινωικά δάπεδα στα σπίτια και τα παλάτια ήταν γεωμετρικά βοτσαλωτά… Στους ελληνιστικούς χρόνους, μάλιστα, η αρχιτεκτονική όλου του γνωστού τότε κόσμου περιελάμβανε και τα ψηφιδωτά.
Πολύ πριν φτάσουμε στη Βυζαντινή εποχή. Ουσιαστικά, στην ιστορία δυο ήταν οι μητροπόλεις του ψηφιδωτού: η Αλεξάνδρεια στους ελληνιστικούς χρόνους και η Κωνσταντινούπολη στους ύστερους αρχαϊκούς και τους βυζαντινούς.
Διαχωρίζετε το ψηφιδωτό από το βοτσαλωτό; Το ψηφιδωτό ξεκίνησε από το βότσαλο. Αυτά της Πέλλας καθώς και τα πρωιμότερα, της Ολύνθου ή της Φρυγίας που λέγαμε, με βότσαλο έγιναν, αλλά δεν λέγονται «βοτσαλωτά» γιατί πρόκειται για καλλιτεχνήματα. Ο διαχωρισμός έγινε το βοτσαλωτό έγινε περισσότερο υπόθεση των τεχνιτών και όχι των καλλιτεχνών. Δεν υποβιβάστηκε, απλώς εξαπλώθηκε σε χώρους που δεν το φανταζόταν κανείς. Όλες οι αυλές του Αιγαίου καλύπτονταν τότε με βοτσαλωτά.
Είστε Κυκλαδίτης. Πώς και πότε πήρατε για πρώτη φορά την απόφαση να ασχοληθείτε με το ψηφιδωτό; Είχα πάντα σχέση με την πέτρα. Με το βότσαλο και το μάρμαρο. Έφτιαχνα π.χ. στην παραλία σχέδια με βότσαλα και μαζεύονταν οι τουρίστες να τα δουν… Τα έργα μου τότε, πριν από 30 περίπου χρόνια, τα έπαιρνε το κύμα. Θα μπορούσες να πεις ότι από τότε αναζητώ αυτές τις μορφές…
Αυτή είναι μια ποιητική εν πολλοίς αφορμή. Παρακολουθήσατε όμως και μαθήματα ψηφιδωτού. Σίγουρα, παρακολούθησα στη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά αυτά τα μαθήματα δεν είναι αρκετά, θα μπορούσα να έχω παρακολουθήσει ψηφιδωτό και να έχω γίνει μουσικός! Για να δημιουργήσεις σε κάποιον τομέα, περισσότερο έχεις ανάγκη τον έρωτα γι’ αυτό που κάνεις.
Εκτός από το να δημιουργείτε, αποκαθιστάτε και ψηφιδωτά, όπως κάνατε π.χ. στη Μήλο και την Σύρο. Είναι κάτι σαν συντήρηση έργου τέχνης; Περίπου. Αν λόγου χάρη, λείπει ένα μεγάλο κομμάτι βοτσαλωτού, πιο δύσκολο από το να βρεις το «ρυθμό», τη γραμμή, αν θέλεις, του καλλιτέχνη, είναι να βρεις τα βότσαλα που θα ταιριάζουν με τα παλιά που έχουν υποστεί ήδη κάποιες σημαντικές αλλοιώσεις από την υδροξείδωση. Στη Μητρόπολη της Σύρου, αποκατέστησα την ιστορική αυλή με μια μέθοδο στίλπνωσης, στη Μήλο όμως όπου οι καλλιτέχνες ήταν ερασιτέχνες -μια ιδιαιτερότητα στο Αιγαίο- η προσέγγιση έπρεπε να είναι διαφορετική. Γράφει και ο Κόντογλου για κάποια βοτσαλωτή αυλή της Μήλου στα Ταξίδια του το 1924…
Στην Μήλο δηλαδή τι ακριβώς κάνατε; Τις αυλές όλων των εκκλησιών!
Και τι πέτρες μπορεί περιέχει ένα ψηφιδωτό; Άπειρες, κάθε είδους. Όλα τα χρώματα της γης... Για παράδειγμα, σαν ψηφίδα, το όστρακο υπήρχε πάντα, οι πολύτιμοι λίθοι –ο μαλαχίτης ας πούμε, είναι σχεδόν πολύτιμος λίθος, βγάζει ένα πράσινο εκπληκτικό. Μια φορά είχα να κάνω έναν Διόνυσο, και σκάβοντας τον κήπο μου στο Λαγονήσι, έβγαλα ένα μοναδικό πράσινο και αυτό, το έβαλα στα μαλλάκια του Διόνυσου. Αυτό είναι μια πραγματική συγκίνηση, το να δημιουργείς κάτι με γήινα υλικά και υψηλής αισθητικής χρώματα.
Πέτρες που θα φτάνουν στα χέρια σας από όλα τα μέρη του κόσμου, φαντάζομαι. Οι πρόγονοί μας θα πρέπει να τις ακριβοπλήρωναν. Οι πρόγονοί μας, ξέρετε, θα πρέπει να είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με το χρόνο κι έτσι, είναι πιθανόν -και τονίζω το πιθανόν- να μην τις ακριβοπλήρωναν. Θα μου πεις… γιατί έγιναν ψηφιδωτά σε πλουσιόσπιτα, στην Πέλλα ας πούμε…
Ή στη Δήλο… Ναι, αν και εκεί ήταν προσφορές, από εκλεκτούς και εύπορους. Είναι πανάκριβο είδος το ψηφιδωτό και είναι πολύ σημαντικό που παραμένει ζωντανό.
Και στις εκκλησίες πλέον; Ναι, αν και λόγω του ανταγωνισμού έχει υποβαθμιστεί η αισθητική του ψηφιδωτού στις εκκλησίες για ευνόητους λόγους… Δεν περιμένει πια κανείς να δει τα αριστουργήματα της Αγίας Σοφίας -τόσο της Θεσσαλονίκης όσο και της Κωνσταντινούπολης- στους σύγχρονους ναούς.
Το ψηφιδωτό βασίζεται στη ζωγραφική, έτσι; Είναι ζωγραφική. Ξεκινάς με το σχέδιο αυτού που θέλεις να κάνεις.
Και που μπορεί σήμερα κανείς να μάθει αυτή την τέχνη; Θα έπρεπε να έχουμε Ακαδημία Ψηφιδωτού στη χώρα μας. Δεν είναι τυχαίος ο τόπος μας – όλα τα σοβαρά ξένα βιβλία για το ψηφιδωτό, ξεκινούν με την Ελλάδα. Γιατί να υπάρχει αντίστοιχη ακαδημία στην Ραβέννα και όχι και εδώ; Εντάξει, υπάρχει ένα σπουδαίο μνημείο εκεί –που και αυτό είναι από Κωνσταντινουπολίτες καλλιτέχνες, αλλά η Θεσσαλονίκη μόνο, έχει πέντε! Έχουμε τρία μνημεία του 11ου αιώνα στην Ελλάδα, που θα μπορούσαν να είναι παγκοσμίου ενδιαφέροντος: του Δαφνίου, του Οσίου Λουκά και της Νέας Μονής Χίου. Βυζαντινά ψηφιδωτά.
Τα ψηφιδωτά της Πέλλας δε, που έχουν συντηρηθεί και είναι σε εξαιρετική κατάσταση είναι μοναδικά στον κόσμο και έγιναν 2.500 χρόνια πριν… Θα έπρεπε να είναι γνωστά σε όλη την οικουμένη και να τα επισκέπτονται όλοι οι σπουδαστές ψηφιδωτού από το εξωτερικό. Γιατί το ψηφιδωτό είναι μνημειακή τέχνη, που στην πορεία της δημιούργησε έργα απίστευτης ομορφιάς.
Διά χειρός Αγγελικής Τσέλιου: Ψηφιδωτή εικόνα τής Παναγίαςdiaxeirosaggelikistseliou.blogspot.com/2011/10/blog-post_13.html
13 Οκτ 2011 - Διά χειρός Αγγελικής Τσέλιου ... Ψηφιδωτή εικόνα τής Παναγίας ... καί τό 2000Ψηφιδωτό μέ τήν Ζωγράφο/Ψηφιδωγράφο Αννα Παλιεράκη.
13 Οκτ 2011 - Διά χειρός Αγγελικής Τσέλιου ... Ψηφιδωτή εικόνα τής Παναγίας ... καί τό 2000Ψηφιδωτό μέ τήν Ζωγράφο/Ψηφιδωγράφο Αννα Παλιεράκη.
Τα ψηφιδωτά της Μαργαρίτας
|
fulya orucoglu - YouTube https://www.youtube.com/.../UCedcKo9KIu-KW89ellX-...
|
Ψηφιδωτό ονομάζεται το σύνολο από πολύχρωμα πετραδάκια (ψηφίδες), τα οποία τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο και στερεώνονται με κάποιο συγκολλητικό υλικό σε κατάλληλα διαμορφωμένο υπόστρωμα δημιουργώντας περίτεχνα διακοσμημένες επιφάνειες. Η τέχνη του ψηφιδωτού προέκυψε από το στρώσιμο των δαπέδων με φυσικά βότσαλα. Τα παλαιότερα σωζόμενα ψηφιδωτά εντοπίζονται στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα στη Μικρά Ασία και χρονολογούνται στον 8ο π.Χ. αιώνα. Ήδη στη μινωική Κρήτη εφαρμοζόταν με πολλή επιτυχία για τη διακόσμηση δαπέδων και τοίχων. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως ωραιότατα δείγματα αυτής της τέχνης που γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους (3oς αι. π.Χ. – 4oς αι. μ.Χ.). Από τον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, η τεχνική των ψηφιδωτών μεταλαμπαδεύτηκε στη Ρώμη τον 1ο π.Χ. αι. και από εκεί σε ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν ψηφιδωτά σε επιτοίχιες εφαρμογές στα τεχνητά σπήλαια που αφιέρωναν στις Μούσες (Μωσαϊκό).
Πασίγνωστο είναι το ψηφιδωτό από την Πομπηία που παριστάνει τη μάχη του Μ. Αλεξάνδρου στην Ισσό. Τη μεγάλη τους ακμή γνωρίζουν οι ψηφιδωτές διακοσμήσεις κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι Βυζαντινοί εκτός από επιδαπέδια και επιτοίχια ψηφιδωτά έφτιαχναν και φορητές ψηφιδωτές εικόνες.
Οι βασικές τεχνικές ψηφιδοθέτησης είναι οι εξής τέσσερις:
Πασίγνωστο είναι το ψηφιδωτό από την Πομπηία που παριστάνει τη μάχη του Μ. Αλεξάνδρου στην Ισσό. Τη μεγάλη τους ακμή γνωρίζουν οι ψηφιδωτές διακοσμήσεις κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι Βυζαντινοί εκτός από επιδαπέδια και επιτοίχια ψηφιδωτά έφτιαχναν και φορητές ψηφιδωτές εικόνες.
- Ψηφίδες από φυσικά πετρώματα (βότσαλα, χαλίκια, μάρμαρα, γρανίτες πωρόλιθοι, ψαμμίτες, ημιπολύτιμες πέτρες).
- Ψηφίδες από γυαλί (γυάλινες ψηφίδες σε «γυάλινο μωσαϊκό», γυάλινες ψηφίδες σε «κλασικό μωσαϊκό», ψηφίδες από αδιαφανές, συμπαγές γυαλί,
- Ψηφίδες από έγχρωμο γυαλί).
- Ψηφίδες από τεχνητούς λίθους (κεραμικές ψηφίδες για «μωσαϊκό ψαμμαργίλου», κεραμικές ψηφίδες από ψημένο πηλό,
- Ψηφίδες από κομμάτια και θρύψαλα, ψηφίδες από τεχνητό πηλό).
Οι βασικές τεχνικές ψηφιδοθέτησης είναι οι εξής τέσσερις:
- Απ’ ευθείας ψηφιδοθέτηση πάνω στο νωπό, υγρό ακόμη κονίαμα.
- Ανάστροφη ψηφιδοθέτηση. Οι ψηφίδες στερεώνονται με κόλλα (από την καλή τους πλευρά)
- πάνω στο σχέδιο της παράστασης του ψηφιδωτού που έχει σχεδιασθεί και χρωματισθεί πάνω σε χαρτί πακεταρίσματος από την ανάστροφη πλευρά του.
- Κατά τη διάρκεια της ψηφιδοθέτησης και της στερέωσης αυτής, ορατή μένει η βάση κάθε ψηφίδας που αργότερα θα ενσφηνωθεί μέσα στο κονίαμα.
- Ορθή ψηφιδοθέτηση πάνω σε πλαστελίνη με ορατή την καλή όψη (την πάνω πλευρά) των ψηφίδων.
- Στερέωση με κόλλα των ψηφίδων σε πλαστικό διχτάκι πάνω σε βάση από ξύλο, κόντρα-πλακέ, πλακάζ κλπ.,
- έτσι ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά-τοποθέτηση αυτών σε οποιοδήποτε χώρο-επιφάνεια.
Άννυς Αρχιμανδρίτου
Άννυς Αρχιμανδρίτου
|
Λαρισαίας Άννυς Αρχιμανδρίτου με έργα σύγχρονου ψηφιδωτού. Η Άννυ Αρχιμανδρίτου έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις σύγχρονου ψηφιδωτού στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Αυστρία και με αυτή την πρώτη ατομική της έκθεση θέλει να παρουσιάσει στους φίλους και συμπολίτες της την έως τώρα δουλειά της και να μοιραστεί μαζί τους σκέψεις πάνω σ΄αυτή, ενώ τα έργα που θα εκτεθούν δεν θα πωλούνται. |
ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΑΓΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑΣ
Πρόκειται για συγκρότημα κτιρίων διαστάσεων 22χ16μ. που ανασκάφηκε το 1990 στα νότια του δρόμου Λάρισα- Αγιά. Περιλαμβάνει όλους τους γνωστούς χώρους των ρωμαικών λουτρών, με κεντρική αίθουσα, καθώς και χώρους ψυχρού,χλιαρού και θερμού λουτρού, διατεταγμένους από βορρά προς νότο. Οι αίθουσες θερμαίνονταν με υπόκαυστα, ενώ σε αρκετές θέσεις εντοπίσθηκαν ψηφιδωτά δάπεδα. Η έκταση και η ποιότητα κατασκευής του λουτρού, που χρονολογείται στον 2ο αι.μ.Χ., υποδηλώνουν την ύπαρξη σημαντικού αρχαίου οικισμού στην περιοχή, που πιθανόν σχετίζεται με την αρχαία ακρόπολη που σώζεται στα βόρεια του χωριού και ταυτίζεται από ορισμένους ερευνητές με το αρχαίο Συκούριον.
Δήμητρας Κολομβάκου!
Βοτσαλωτά Ψηφιδωτά Βοτσαλωτά ψηφιδωτά για τη διακόσμηση του σπιτιού, της αυλής, του τοίχου· αληθινά έργα τέχνης από πέτρα και βότσαλο διά χειρός (και... φαντασίας!) Δήμητρας Κολομβάκου!
