Το νέο Email του Συλλόγου μας είναι το [email protected]
Ανακοινώσεις - νέα του συλλόγου
Έθιμα των Σαρακατσάνων για τα Χριστούγεννα. Ανέβηκε από το χρήστη Syllogos SarakatsanwnΑπό την παρουσίαση του Συλλόγου στο TV-100 - Δεκέμβριος 2009. Έθιμα των Σαρακατσάνων για τα Χριστούγεννα. Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ν. Θεσσαλονίκης "Η ΕΝΩΣΗ".
Το Σάββατο βράδυ 25/1/2014 στις 9:00 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί η ετήσια κοπή της Πρωτοχρονιάτικης Πίτας του Συλλόγου μας στην Ταβέρνα "Χατζάκος" στο κέντρο της Αγιάς Λάρισας.
Πληροφορίες : 6976672265 (Σαμουρέλης Δημήτριος) Οι Σαρακατσάνοι, γνωστοί και ως Καρακατσάνοι ή Σαρακατσαναίοι, είναι ελληνική νομαδική φυλή που βρίσκεται διασκορπισμένη σε ολόκληρη την Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των Σαρακατσάνων έχει εγκαταλείψει το νομαδικό βίο και ζει μόνιμα στα χωριά όπου ασχολείται με την κτηνοτροφία, ενώ οι απόγονοί τους έχουν εγκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό στα μεγάλα αστικά κέντρα. Μικρός αριθμός Σαρακατσάνων βρίσκεται επίσης στη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ.
Προέλευση ονόματος Ως προς την ονομασία των Σαρακατσάνων υπάρχουν διάφορες θεωρίες. Σύμφωνα με την επικρατέστερη από αυτές, το όνομα Σαρακατσάνος έχει τουρκική προέλευση και είναι σύνθετη λέξη αποτελούμενη από το kara (καρά) που σημαίνει «μαύρος, μαυροντυμένος» και το kacan (κατσάν) που σημαίνει «φυγάς, ανυπότακτος». Έτσι από το Karakacan (Καρακατσάν) προήλθε με παραφθορά η λέξη Σαρακατσάνος. Ο λόγος για την ονομασία αυτή είναι ότι οι Σαρακατσάνοι μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης φορούσαν μαύρη ενδυμασία ως ένδειξη πένθους, ενώ έσφαζαν τα λευκά πρόβατα και κρατούσαν μόνο τα μαύρα. Επίσης κατέφυγαν ως κλέφτες στα βουνά ώστε να μην υποταχθούν στον κατακτητή και να τον πολεμούν από εκεί. Έτσι οι Τούρκοι τους προσέδωσαν την ονομασία Καρακατσάν, δηλαδή «μαύρος φυγάς». Οι ίδιοι οι Σαρακατσάνοι άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτό το όνομα μετά το 1812, το οποίο είναι σχετικά νέο, προσδιορίζοντας έναν λαό που προϋπήρχε του ονόματος.
Έθιμα των Σαρακατσάνων για τα Χριστούγεννα. Ανέβηκε από το χρήστη Syllogos SarakatsanwnΑπό την παρουσίαση του Συλλόγου στο TV-100 - Δεκέμβριος 2009. Έθιμα των Σαρακατσάνων για τα Χριστούγεννα. Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ν. Θεσσαλονίκης "Η ΕΝΩΣΗ".
Ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Επαρχίας Αγιάς κοινοποίησε μια φωτογραφία του χρήστη Νικος Σταθης. 25 Απριλίου 2013
ΓΚΟΒΑΡΗΣ ΚΟΥΤΗΣ ΚΙΝΩ ΜΙΑ ΑΥΓΟΥΛΑ ΜΕ ΔΡΟΣΙΑ ΠΕΤΡΩΤΟ ΔΟΜΟΚΟΥ ΛΟΥΛΟΥΔΙ ΤΙ ΜΑΡΑΘΗΚΕΣ-ΤΣΑΤΜΑΛΑ 7-5-13
«Πέρασα πολύ καλά με τους Σαρακατσαναίους», έλεγε και ξανά ‘λεγε ο Γιάννης Καλούσης όταν τον επισκέφτηκα στο σπίτι του στους Γόνους.Μόλις φτάσαμε μπροστά στο σπίτι του, κατέβηκε από τη βεράντα όπου καθόταν και ήρθε να μας προϋπαντήσει.«Πήρα τη στράτα το στρατί…» άρχισε να μου τραγουδάει, μόλις μου έδωσε το χέρι.Πέρασα πολύ καλά με τους Σαρακατσαναίους. Έμαθα τις αξίες τους και κοίταζα τον κάθε χορευτή στα πόδια. Μια φορά σε έναν γάμο στην Πρινιά Αγιάς, ήρθε η μάνα της νύφης και μου είπε, "Έλα μέσα, κυρ΄ Γιάννη, να πεις κανα τραγουδάκι". Πήγα μέσα κι άρχισα να τραγουδάω:"Μην με μαλώνεις μάνα μου και μη με κακοπαίρνεις, θα φύγω μάνα και θα κλαίς, θα πάω μακριά στα ξένα…" θυμήθηκε το τραγούδι ο μπάρμπα Γιάννης και μας το τραγούδησε. «Εκεί να δεις χαμός και κλάμα» μας αφηγείται. «Η μάνα της νύφης μου κόλλησε ένα χιλιάρικο στο μέτωπο» συνεχίζει. «Αχ τι να πρωτοθυμηθείς βρε..
Κοιτίδα Κοιτίδα των Σαρακατσάνων θεωρείται ως επί το πλείστον ο ορεινός όγκος της Πίνδου, όπου κατοίκησαν μετά το 1400 και την κατάληψη του ελλαδικού χώρου από τους Οθωμανούς Τούρκους. Οι παλιότεροι αναφέρουν ως πατρίδα τους την περιοχή των Αγράφων ή της Άρτας όπου οι Σαρακατσάνοι κατοίκησαν περίπου μέχρι το 1812. Από αυτή την αφετηρία μετακινούνταν στην ηπειρωτική Ελλάδα και σε άλλες βαλκανικές χώρες μαζί με τα ποίμνιά τους. Εικάζεται ότι ο διασκορπισμός των Σαρακατσάνων έγινε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και ιδίως την εποχή του Αλή Πασά μεταξύ 1788 και 1821, όταν αυτός είχε τις μεγάλες συγκρούσεις με τους Σουλιώτες και τον Αντώνη Κατσαντώνη, Σαρακατσάνο οπλαρχηγό, αλλά και κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Τότε οι Σαρακατσάνοι μετακινήθηκαν προς όλες τις κατευθύνσεις, στη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Στερεά Ελλάδα, τη Θεσσαλία, αλλά και στις σημερινές περιοχές της Βουλγαρίας, της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και γενικότερα της πρώην Γιουγκοσλαβίας, καθώς ο ενιαίος γεωγραφικός χώρος του τότε Οθωμανικού κράτους επέτρεπε άνετα αυτές τις μετακινήσεις. Παρόλα αυτά, υπάρχει η άποψη ότι οι Σαρακατσάνοι, ανέκαθεν ήταν νομάδες, καταγόμενοι από προϊστορικούς πληθυσμούς της Ηπείρου που είχαν ανάλογο τρόπο ζωής (ήταν ποιμένες κι είχαν τις χαρακτηριστικές καλύβες - κονάκια).
ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΟΒΑΡΗΣ ~ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΟΙΤΡΑΓΟΥΔΙ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΟΒΑΡΗΣ! Εμείς οι Σαρακατσαναίοι ζούμε στα ψηλά βουνά ωρέ μές τα έλατα, τους λόφους και τα κρύα τα νερά..
ΤΟ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΜΑΣ ΜΕ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ κ.ΣΠΥΡΟ ΝΑΣΤΟ , κ.ΓΚΟΓΚΟ ΘΕΟΔΩΡΟ ΚΑΙ ΛΑΦΑΤΖΗ ΚΩΝ/ΝΟ — με το χρήστη Γκογκος Γεωργιος στην πόλη Sliven, Bulgaria.
Ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Επαρχίας Αγιάς βρισκόταν στην τοποθεσία Αγία Σοφία, Κωνσταντινούπολη.
Ο χρήστης Σύλλογος Σαρακατσαναίων Επαρχίας Αγιάς ήταν με τους χρήστες Dhmhtrhs Tsioyrhs και Χρήστος Τσουλούφας στην τοποθεσία Καστρι. 27 Οκτωβρίου 2013
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ - ΚΑΣΤΡΙ ΑΓΙΑΣΕνημερώθηκε περίπου 3 μήνες πριν · Τραβήχτηκε στην τοποθεσία Καστρι"ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ" ΓΛΕΝΤΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ...
Καταγωγή Ο πρώτος επιστήμονας που μελέτησε τους Σαρακατσάνους εκτενώς είναι ο Δανός γλωσσολόγος Carsten Hoeg, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, ο οποίος στη μελέτη του Les Saracatsans, une tribu nomade Greque (Οι Σαρακατσάνοι, μια ελληνική νομαδική φυλή) υποστηρίζει ότι οι Σαρακατσάνοι είναι αρχαίο ελληνικό φύλο.[1] Ο Άγγλος κοινωνικός ανθρωπολόγος J.K. Campbell έζησε και μελέτησε τους Σαρακατσάνους της Ηπείρου το 1955, ακολουθώντας το νομαδικό τους βίο και κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά το τσελιγκάτο και τη δομή της οικογένειας. Ο Στέφανος Γρανίτσας στο έργο του Τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου χαρακτηρίζει τους Σαρακατσάνους ως τους «καταλαγότερους Έλληνες»,[2] ο καθηγητής Δημήτρης Γεωργακάς απέδειξε ότι η σαρακατσάνικη διάλεκτος είναι απαλλαγμένη από ξενισμούς, ενώ η εθνογράφος Αγγελική Χατζημιχάλη η οποία επίσης έζησε με τους Σαρακατσάνους, υποστηρίζει την καταγωγή τους από νομαδικά φύλα της Αρχαίας Ελλάδας και χαρακτηριστικά αναφέρει:[3]
«Νομάδες από πανάρχαια μήτρα κτηνοτρόφων, τσελιγκάδες, τσοπάνοι, προβαταραίοι, χωρίς δική τους γη και μόνιμη κατοικία. Περπατάρηδες και κόσμος από λόγγα, αυτοί είναι οι Σαρακατσάνοι. Ζούνε στους κάμπους τον χειμώνα κι ανεβαίνουν στα βουνά το καλοκαίρι. Η ζωή τους είναι ένα ταξίδι, μια αδιάκοπη μετακίνηση». Αρκετοί ερευνητές σαν τον Theodor Capidan και τον Γιώργο Έξαρχο θεωρούν τους Σαρακατσάνους «εξελληνισμένους Βλάχους». Αντιθέτως, ο Γερμανός περιηγητής Gustav Weigand δεν αποκαλεί τους Σαρακατσάνους «εξελληνισμένους Βλάχους» όπως φαίνεται στο εξής κειμενό του [4]: «Ορισμένοι Αρωμούνοι πιστεύουν ακόμα ότι οι «Σαρακατσάνοι» (ή Καρακατσάνοι), ελληνόφωνοι βοσκοί της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας που ζουν στην εξοχή και που φοράν μια στολή που μοιάζει μ' αυτήν των Φαρσεριωτών, είναι αρωμουνικής καταγωγής. Εγώ με βάση τα χαρακτηριστικά τους και τον τρόπο ζωής τους, τους θεωρώ γνήσιους Έλληνες». Την ίδια άποψη με τον Weigand εκφράζει και ο Δανός καθηγητής Γλωσσολογίας Carsten Hoeg στο έργο του « Les Saracatsans, une tribu nomade Greque »το 1925. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στον Τομέα Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στον Τομέα Γενετικής του Ανθρώπου του Πανεπιστημίου Newcastle Upon Tyne, οι Σαρακατσάνοι παρουσιάζουν γενετική ομοιότητα με τον υπόλοιπο ελληνικό πληθυσμό.[5] Το 1993 ο Έλληνας ανθρωπολόγος Άρης Πουλιανός εξέδωσε το βιβλίο Σαρακατσάνοι, ο αρχαιότερος λαός της Ευρώπης, στο οποίο εμπεριέχεται η έρευνά του πάνω στον ανθρωπολογικό τύπο του εν λόγω πληθυσμού. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν (περιληπτικά) είναι τα εξής: α)Οι Σαρακατσάνοι, με όλα τα ανθρωπολογικά και παλαιοανθρωπολογικά δεδομένα, αναδεικνύονται ο αρχαιότερος λαός της Ευρώπης. Αποτελούν μία αδιάλειπτη βιολογική συνέχεια του Homo sapiens. β)Το ολιγότερο που μπορεί να συμπεράνει κανείς με την ανθρωπολογική μελέτη τους, είναι ότι αποτελούν μία «επανεμφάνιση» στο χρόνο των αρχαιοτάτων κατοίκων της Ηπείρου μας. γ)Η γλώσσα των Σαρακατσαναίων, σύμφωνα με τα γλωσσολογικά δεδομένα, ήταν και είναι μόνο η Ελληνική, η οποία προφανώς πρωτοπαρουσιάζεται στα βουνά της Πίνδου (Άγραφα και Τζουμέρκα, εξ ου κι η αναγωγή της καταγωγής τους σε αυτά τα μέρη, από τους ίδιους) πριν μερικές δεκάδες χιλιάδες χρόνια, επιβιώνει κοινωνικά μέσα από την κλειστή οικογενειακή παράδοση των πρώτων προμηθευτών τροφής της ανθρωπότητας, που γίνονται πια οργανωμένοι ποιμένες, και η εξέλιξη του είδους με τη φυσική επιλογή φτάνει στη σημερινή του μορφή. Έτσι μπορεί να πει κανείς, ότι η Ελληνική, έμμεσα, με τα ανθρωπολογικά στοιχεία, αποτελεί τη ρίζα των γλωσσών των λεγομένων «ινδοευρωπαϊκών» λαών. δ)Με την ανθρωπολογική έννοια οι Σαρακατσάνοι ανήκουν στην Ηπειρωτική ποικιλία των Ευρωπαιοειδών, του λεγόμενου Ηπειρωτικού ανθρωπολογικού τύπου.Ο ανθρωπολογικός τύπος της Πίνδου (continental) είναι ο αρχικός πυρήνας των Ευρωπαίων, γνωστός σήμερα και σαν Διναρικός. Γεωγραφικοί Πληθυσμοί Οι Σαρακατσάνοι, είχαν και έχουν εντυπωσιακή ομοιογένεια, στη γλώσσα, στα ήθη, τα έθιμα και τον τρόπο ζωής. Διακρινόταν σε τέσσερις κύριες ομάδες πληθυσμού ανάλογα με τη γεωγραφική τους θέση. Οι ομάδες αυτές περιελάμβαναν τους Ηπειρώτες, τους Κασσανδρηνούς, τους Μωραΐτες και τους Πολίτες (κατά αλφαβητική σειρά), ενώ το κριτήριο της κατάταξης συνήθως, ήταν ο ευρύτερος τόπος διαμονής (χειμερινή κατοικία, χειμαδιά) και οι συγγενικοί δεσμοί της ομάδας.
ΜΕΓΑΛΟΒΡΥΣΟ ΑΓΙΑΣ (16 φωτογραφίες)ΑΝΤΑΜΩΜΑ ΝΙΒΟΛΙΑΝΗΤΩΝ
Τούτη η καλύβα-κονάκιπου βλέπετε ήταν το αυτοσχέδιο σπίτι των Σαρακατσάνων, των νομάδων ορεσίβιωνβοσκών που από αρχαιοτάτων χρόνων ζούσαν και περιδιάβαιναν τον ευρύτερο ορεινόκορμό της Πίνδου με κύρια κοιτίδα τους τα δυσπρόσιτα Άγραφα.
Πως έφτιαχναν όμως αυτή την καλύβα οι Σαρακατσαναίοι; Αφού πρώτα διάλεγαν το κατάλληλο σημείο για την εγκατάσταση και το καθάριζαν καλά, κατόπιν έμπηγαν στο έδαφος έναν μικρό ξύλινο πάσσαλο με μια διχάλα (“φουρκάκι”) όπου από εκεί θηλύκωναν μια τριχιά την οποία και τέντωναν σε μια απόσταση- περίπου 20 πόδια. Στην άκρη αυτού του σχοινιού έδεναν ένα μυτερό ξύλο που περιστρέφοντάς το στο χώμα χάραζαν την περίμετρο ενός κύκλου που θα όριζε και τα «θεμέλια» της καλύβας (πέντε έξι μέτρα ήταν η διάμετρος). Στη συνέχεια διάλεγαν γερά ελατίσια κλαριά (“μπηχτάρια”), τα οποία φύτευαν ολόγυρα βαθιά μέσα στο χώμα και έτσι κατασκεύαζαν τον περιμετρικό κάθετο σκελετό. Σειρά είχε τώρα το σκάρωμα της θολωτής στέγης του κονακιού, η επονομαζόμενη “κατσούλα”! Αρχικά έφτιαχναν τη βάση, δηλ. ένα στρογγυλό στεφάνι από βίτσες. Εκεί επάνω έδεναν ψηλόκορμα ευλύγιστα κλαριά, τόσα όσα και τα μπηχτάρια. Τούτα τα λύγιζαν όλα μαζί και τα έδεναν στην κορφή τους, με αποτέλεσμα να έχουμε ένα ιδιόμορφο «τρούλο», τον οποίο και σήκωναν με ένα μακρύ ξύλο σε ύψος περίπου 2,5 μέτρων. Τον κατακόρυφο στύλο στήριξης τον κάρφωναν στο κέντρο της καλύβας. Σχεδόν πάντοτε στην εξωτερική κορυφή του θόλου τοποθετούσαν έναν ξύλινο σταυρό για την «προστασία» ή κάποιο κλαράκι για το «γούρι», όπως όριζε η παλιά σαρακατσανέικη παράδοση! Ακολουθούσε το “χάρτωμα”, το δέσιμο όλου του σκελετού! Αυτόν, λοιπόν, τον έπλεκαν με απίστευτη μαεστρία, από κάτω προς τα πάνω και γύρω- γύρω, χρησιμοποιώντας εύκαμπτες βέργες από λεπτόκλαρα, τα λεγόμενα “λούρα”. Σχημάτιζαν έτσι αλλεπάλληλους ομόκεντρους κύκλους ως προς την περιφέρεια της καλύβας, στεριώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο και με φυσικές δεσιές όλη την κατασκευή που αποδεικνύονταν ιδιαίτερα ανθεκτική στους αέρηδες των βουνών. Στο τελικό στάδιο είχαμε το σκέπασμα του σκελετού (“σάλωμα”)! Καλύπτονταν με ότι προστατευτικό υλικό παρείχε ο τόπος, π.χ. άχυρα, διάφορα φυλλώματα όπως φτέρες, πυκνές στρώσεις από θάμνους, καλάμια, ακόμη και με ελατολατσούδες! Κάθε ψηλότερη στρώση καβαλούσε τη χαμηλότερη ούτως ώστε το νερό της βροχής να ρέει χωρίς να διεισδύει στο εσωτερικό. Πολλές φορές πασάλειβαν την καλύβα και με ένα είδος αυτοσχέδιας λάσπης που λειτουργούσε ως επιπλέον μόνωση! Αξίζει να αναφερθεί ότι στα διάφορα στάδια της κατασκευής συμμετείχαν άντρες και γυναίκες. Στο κονάκι τους οι Σαρακατσάνοι άφηναν μονάχα ένα άνοιγμα, την πόρτα, η οποία τοποθετούνταν είτε προς την ανατολή είτε προς το νότο. Η φωτιά έκαιγε πάντα στη μέση της εστίας και η οικογένεια κοιμόταν συνήθως κατάχαμα, γύρω από τη φωτιά και με τα πόδια στραμμένα σε αυτήν. Σε πολλές περιπτώσεις όμως σκάρωναν, σε απόσταση 30-40 πόντους από το χωμάτινο δάπεδο κάνα ντιβανοκρέβατο ή τραπεζοκάθισμα, ακόμα και ξυλόραφα στα πλαϊνά. Το εικονοστάσι βέβαια ήταν πάντα σε… περίοπτη θέση! Τα κονάκια έλαμπαν από περιποίηση και καθαριότητα πάντα με τη φροντίδα της άξιας και ικανής Σαρακατσάνισσας γυναίκας. ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Ο ΦΛΑΜΠΟΥΡΑΣ του Βασιλείου Μόλαρη ΓΕΝΙΚΑ Ο Φλάμπουρας είναι η σημαία, το λάβαρο της χαράς (γάμου) και είναι κατ' εξοχήν σύμβολο των Σαρακατσαναίων. Το εθιμοτυπικό του Σαρακατσάνικου Γάμου αποτελεί ένα είδος στρατιωτικής επιχείρησης με το "ψίκι" του γαμπρού για το πάρσιμο της νύφης (απαγωγής) κι αυτο αντανακλάται στα μι μητικά δρώμενα του γάμου όπου εμπεριέχεται απαγωγή "νύφης" που μας παρεπέμπει στη μυθολογία με την απαγωγή της Περσεφόνης. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ Ο Φλάμπουρας αποτελείται από το κοντάρι και τη σημαία (πανί). Το κοντάρι είναι από ξύλο, συνήθως, κρανιάς συμβολικά για να είναι γεροί ο γαμπρός και η νύφη Με μικρά κομμάτια ξύλου που σχηματίζουν στο πάνω μέρος σταυρό. Στον σταυρό καρφώνονται τα τρία μήλα η ρόδια. Αξίζει να αναφερθεί ότι από την αρχαιότητα το μήλο και το ρόδι συμβόλιζαν τον έρωτα και τη γονιμότητα. Ο Όμηρος στην ΟΔΔΥΣΕΙΑ Δ-279, Ι-183 και 237, Λ-4, αναφέρει ως μήλα τα πρόβατα που κατ' επέκταση απεικονίζουν τη νομαδοκτηνοτροφική ζωή των Σαρακατσαναίων. Ο Όμηρος επίσης αναφέρει ως μήλα και τα αρνιά και τα πρόβατα που υποδηλώνει τη νεαρη ηλικία των προβάτων. Αντίστοιχα οι Σαρακατσαναίοι χρησιμοποιούν την ομόρριζη λέξη "μηλιώρα", που σημαίνει το πρόβατο το οποίο έχει ενηλικιωθεί καί γεννάει για πρώτη φορά. Γι' αυτό τον λόγο και τα μήλα στον φλάμπουρα επαγωγικά συμβολίζουν την προτροπή για γονιμότητα. Η τεκνοποίηση φέρνει παιδιά - χαρά, γι' αυτό και ο σαρακατσάνικος γάμος αποκαλείται χαρά.. Για το πανί ή σημαία του φλάμπουρα χρησιμοποιείται μαντίλι αφόρεγο που είναι είτε από λευκό σοπάνι (περίπτωση Σαρακατσαναίων Μωραϊτών, Ηπειρωτών, Κασσανδρινών) είτε από μούργο (σκούρο κόκκινο) υφαντό ο λεγόμενος μπόγος ή μπόνος που κυριαρχεί στους Πολίτες Σαρακατσάνους, Θράκης και Βουλγαρίας). ΚΟΛΗΜΑΤΑ Είναι τα πρόσθετα υλικά που ράβονται πάνω στον Φλάμπουρα για τη διακόσμησή του τα οποία είναι: λωρίδες υφάσματος, δαντέλες, κορδέλες. Στις πιο πολλές περιπτώσεις έχουν χρώματα μπλε και γαλάζιο και σχηματίζουν σταυρούς, χιαστές, μαιάνδρους, ΟΙ κορδέλες τοποθετούνται σταυροειδώς, ράβονται στο κέντρο και οι άκρες των αιωρούνται συμβολίζοντας τις ακτινωτές ιδιότητες του ήλου. Απο σχηματιζόμενα σύμβολα, κολήματα ή κεντήματα κυριαρχεί ο όρθιος και ο πλάγιος Σταυρός στο κέντρο του Φλάμπουρα, που τον συνοδεύουν τα "φεγγάρια", γεωμετρικά σχήματα με επίκεντρο τον σταυρό, όπως και ηλιακοί ακτινωτοί ρόδακες, που είναι και ιερά σύμβολα των Ελλήνων από την προϊστορική εποχή. Επίσης έντονα απεικονίζεται το φίδι (οχιά) με την κορδέλα (τικ-τακ), που συμβολίζει την γονιμότητα απο την αρχαιότητα. Στα κεντήματα επίσης απεικονίζεται σαν άλλο ερωτικό στοιχείο το τριαντάφυλλο. ΧΑΡΧΑΓΓΕΛΙΑ' Είναι μικρά κουδουνάκια σαν κι αυτά που χρησιμοποιούν οι ιερείς σήμερα. Η σημασία τους βγαίνει από την ετυμολογία της λέξεως (χαρά=γάμος+ αγγελία =κάλεσμα). Ο ήχος των κουδουνιών θεωρείται ότι έχει την ικανότητα να προστατεύει τους νεόνυμφους από τον φόβο. ΡΑΨΙΜΟ- ΕΘΙΜΟΤΥΠΙΚΑ Ο φλαμπουριάρης, δηλαδή φύλακας του φλάμπουρα, οριζόταν κάποιος νεαρός με μάνα και πατέρα που είτε ήταν αδελφός του γαμπρού ή αδελφικός του φίλος. Την Παρασκευή πριν βασιλέψει ο ήλιος ξεκινούσε η διαδικασία του ραψίματος και την συνέχιζαν ελεύθερες κοπέλες. Το πανί του φλάμπουρα κρατούσαν τέσσερα ανύπαντρα κορίτσια κι έριχναν επάνω λουλούδια και ζαχαρωτά. Για το ράψιμο του φλάμπουρα χρησιμοποιούνταν πάντα συμβολικά τρία βελόνια και τρεις κλωστές χρώματος λευκού, κόκκινου και γαλάζιου. Όταν τελείωνε η κλωστή του ενός βελονιού χρησιμοποιούνταν το άλλο βελόνι. Ο αριθμός των βελονιών συμβολίζει την Τριαδικότητα και αποτελεί ακόμη ένα στοιχείο για την θρησκευτική λατρεία των Σαρακατσάνων. Τα τρία βελόνια παρέμεναν καρφιτσωμένα να φυλάνε τον φλάμπουρα μια και θεωρείται ότι έχουν αποτρεπτικές ικανότητες κατά του κακού. Κατά την διάρκεια του ραψίματος "κερνάνε τον φλάμπουρα" ο πεθερός και ο φλαμπουριάρης με νομίσματα και τραγουδούν επιτραπέζια τραγούδια με θέμα τον φλάμπουρα. Όταν ράβεται ο φλάμπουρας, ο φλαμπουριάρης χορέυει τρεις χορούς και ακολουθειί γλέντι απ' όλους τους παρευρισκομένους. Σε όλη την διάρκεια του γάμου την ευθύνη της φύλαξής του έχει ο φλαμπουριάρης και όταν έφταναν στο κονάκι της νύφης τον τοποθετούσε στην δεξιά μεριά της ρούγας του καλυβιού. Από κει τον παίρνει ο κάθε πρωτοχορευτής. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στο να κρατιέται ψηλά ο φλάμπουρας και ποτέ να μην αφήνεται καταγής. Συμπερασματικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι το έθιμο του φλαμπούρα από καταβολής του συμβολίζει τη γονιμότητα (με την έννοια της αναπαραγωγής), τον κτηνοτροφικό τρόπο ζωης των Σαρακατσάνων και παράληλα διατηρεί εθνολογικο και λατρευτικό χαρακτήρα |
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΑΛΛΗΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ..
Σίγησε η μεγαλύτερη φωνή του σαρακατσάνικου τραγουδιού ο Κώστας Νάκας
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ
Σύλλογος Σαρακατσαναίων Νομού Θεσσαλονίκης " Η ΕΝΩΣΗ " ΑΛΛΟΙ ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ
Στη Λάρισα σε ένα χωριό Σύνδεσμος Σαρακατσαναίων Λάρισας "Ο ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ"
ΕΝΑΡΞΗ ΧΟΡΕΥΤΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ
Σας ενημερώνουμε ότι οι εγγραφές στα χορευτικά τμήματα του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Επαρχίας Αγιάς ξεκινούν την Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου 2013. Η έναρξη μαθημάτων θα γίνει το Σάββατο 5 Οκτωβρίου 2013 και τα μαθήματα θα διεξάγονται στο Καστρί Αγιάς (αίθουσα Δημοτικού Σχολείου) κάθε Σάββατο απόγευμα στις εξής ώρες: 6.00 - 7.00 : παιδικό – εφηβικό τμήμα 7.00 - 8.00 : τμήμα γυναικών 8.00 - 9.00 : τμήμα ενηλίκων 9.00 - 9.45 : διδασκαλία Σαρακατσάνικου τραγουδιού Χοροδιδάσκαλος του Συλλόγου μας είναι ο κ. Δημήτριος Σαμουρέλης Ετήσιο κόστος συμμετοχής στα χορευτικά τμήματα κατά άτομο: 25€ (μόνο !!! ) Πληροφορίες εγγραφών στο τηλ : 6976672265 καθημερινά 11.00 π.μ. – 21.00 μ.μ. 22ο ΑΝΤΑΜΩΜΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣΕΠΕΣΕ ΚΑΙ ΤΟ "ΚΑΣΤΡΟ" ΤΟΥ ΣΛΙΒΕΝ....
ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΑΝΤΑΜΩΜΑΜΕΓΑΛΗ ΜΑΣ ΤΙΜΗ... — με τους Kosta Petrov Balezdrov και Dimitrios Samourelis στην πόλη Sliven, Bulgaria.
Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΣ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΕΙ ΔΗΜΟΣΙΩΣ ΤΙΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΤΟΥ ΣΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ 500 ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΑΨΗΦΗΣΑΝ ΤΙΣ ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΚΑΙΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΥΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΟ 4ο ΑΝΤΑΜΩΜΑ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΓΙΑΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 12/7 ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΙ ΑΓΙΑΣ.
Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΣ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΣ ΤΑ ΘΕΡΜΑ ΣΥΛΛΥΠΗΤΗΡΙΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΜΑΣ κ.ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΓΑΛΛΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΜΟ ΤΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ 84 ΕΤΩΝ.
Οποιος τα ξενα παινεσε.wmv Κωστας Νακας
Στη Λάρισα σε ένα χωριό Σύνδεσμος Σαρακατσαναίων Λάρισας "Ο ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ"
ΕΤΣΙ ΓΛΕΝΤΟΥΝ ΟΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΟΙ - ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΚΑΣ ΕΤΣΙ ΓΛΕΝΤΟΥΝ ΟΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΟΙ - ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΚΑΣ ΚΛΑΡΙΝΟ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΙΣΚΟΣ
Όταν σε βλέπω ν' άρχεσαι-ΓΚΟΒΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Όταν σε βλέπω ν' άρχεσαι , Ένας πασάς διαβαίνει , Παίρνω τη στράτα τα στρατί , Είμαστε η μαύροι λιγοστοί , Μηλο μου χρυσό μου μήλο , τραγούδι Γκόβαρης Γιάννης
ΞΗΜΕΡΩΣΕ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΞΗΜΕΡΩΣΕ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟ ΓΛΕΝΤΙ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΝΑΚΑ. ΤΡΑΓΟΥΔΑΝΕ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΚΑΣ ΚΑΙ ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΣ ΚΛΑΡΙΝΟ ΜΙΛΤΟΣ ΑΛΑΦΡΟΠΑΤΗΣ.
ΟΙ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων(Π.Ο.Σ.Σ.)
Μυκηνών 19, 546 43 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310-840950 Αδελφότητα Σαρακατσαναίων Ηπείρου Δεσπ.Ηπείρου 30, 453 33 Ιωάννινα Τηλ. 26510-21458 Ν.Θεσσαλονίκης «Η Ένωσις» Μυκηνών 19, 546 43 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310-840950 Μορφωτικός Σύλλογος Σαρ/νων Θράκης Αγίου Γεωργίου 23 & 36, 691 00 Κομοτηνή Τηλ: 25310 26861 – Fax: 25310 83138 Ν. Καβάλας «Ο Φλάμπουρας» Καβάλα Τηλ. 25910-56467 Τ.Θ 1589 Ν. Σερρών «Ο Κατσαντώνης»Π.Ιωακείμ Γ' 1, 62100 Σέρρες Τηλ. 23210-62224 Πολυκάστρου - Περιχώρων Κιλκίς 48 61200 Πολύκαστρο Τηλ. 23430-22280 Ν. Πέλλης Αικ.Βαρελά 24 & Μαγκριώτου, 581 00 Γιαννιτσά Τηλ. 23820-27774 Ν. Ημαθίας Νικ.Ευαγγελά 6, 593 00 Αλεξάνδρεια Τηλ. 23330-24366 Ελασσόνας Ισαύρων 3, 402 00 Ελασσόνα Τηλ. 24930-23303 Ευξεινούπολης - Περιχώρων Ευξεινούπολη Αλμυρού, 371 00 Αλμυρός Τηλ. 24220-21692 Ν.Τρικάλων «Τα Κονάκια» Τερτίπη 26, 421 00 Τρίκαλα Τηλ. 24310-38910 Σύνδεσμος Ν. Φθιώτιδας «Κατσαντώνης» Παπακυριαζή 68 & Τσακάλωφ Γωνία, 35 100 Λαμία Τηλ. 22310-31765 Ν. Βοιωτίας Δωδεκανήσου & Επτανήσου, 321 00 Λιβαδειά Τηλ. 22610-27714 Διλόφου Βάρης Αττικής « ο Aγιος Πέτρος » Ζαλόγου & Ικαρίας , 166 72 Δίλοφο Βάρης Τηλ. 210-8953198 Επαρχίας Δομοκού Εκκάρα Δομοκού, 350 10 Τηλ. 22320-94262 Φοιτητών Ιωαννίνων Δεσποτάτου Ηπείρου 30, 452 21 Ιωάννινα Τηλ. 26510-31428 Ν. Λαρίσης «Ο Κατσαντώνης» Ασκληπιού 64, 412 22 Λάρισα Τηλ. 2410-626102 www.041.gr/sarakatsanoi Αδελφότητα των εν Αθήναις Σαρακατσαναίων Ζήνωνος 30, 10 437 Αθήνα Τηλ.210-5240777 Fax: 210-5240109 Σύλλογος Πανελλαδικός Αττικής Πειραιά Μητσοπούλου 13-15, 11 437 Αθήνα Τηλ. 210-6464573 Ν. Εβρου Κομνηνών 50, 681 00 Αλεξανδρούπολη Τηλ-Φαξ. 25510-20217 http://www.sarakatsanos.net/ Ν. Ξάνθης «Ο Λεπενιώτης» Στογιαννίδου 1, 671 00 Ξάνθη Τηλ. 25410-24490 Ν. Δράμας «Το Τσελιγκάτο» Εθνικής Επαναστάσεως 4 661 00 Δράμα Τηλ. 25210-30268 http://www.sarakatsanos.org/ E-mail: [email protected] Ν. Κιλκίς «Ο Φλάμπουρας» Ελευθερίου Βενιζέλου 35, 611 00 Κιλκίς Τηλ. 23410-23119 Ελευθερίου ΚορδελιούΘεσσαλονίκης « ο Σταυραετός » Κατσαντώνη 78, 563 34 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310-765117 http://www.stavraetos.com/ E-mail: [email protected] Γιαννιτσών & Περιφέρειας Ελευθ. Βενιζέλου 2, 581 00Π.Πέλλα Τηλ. 23820-28416 Ν. Πιερίας Ζαλόγγου 16, 601 00 Κατερίνη Τηλ. 23510-55501 Ν. Μαγνησίας Βασσάνη 20, 383 33 Βόλος Τηλ. 24210-24906 Σούρπης & Περιχώρων Σούρπη Αλμυρού, 370 07 Αλμυρός Τηλ. 24220-31556 Ν. Καρδίτσας «Τα Άγραφα» Δ.Εμμανουήλ 11, 431 00 Καρδίτσα Τηλ. 24410-42273 Λοκρίδας Αμφίκλεια, 350 02 Αμφίκλεια Τηλ…. Θήβας Ζωοδόχου Πηγής 14, 322 00 Θήβα Τηλ. 22620-22535 email: [email protected] Ν. Ευβοίας «Ο Δαφνώνας» Μαντούδι Ευβοίας, 340 04 Εύβοια Φαρσάλων «Το Τσελιγκάτο» Λαμίας 99Α, 403 00 Φάρσαλα Τηλ. 24910-22269 Φοιτητών Αθήνας Πατησίων 4, 106 77 Αθήνα Τηλ. 210-3844021 Φοιτητών Θεσ/νίκης «Ο Λεπενιώτης» Μυκηνών 19, 546 43 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310-840950 http://www.sarakatsanoifoitites.blogspot.com http://www.sarakatsanoi-foitites.gr/ / Ομοσπoνδία Πολιτιστικών &Εκπαιδευτικών Συλλόγων Σαρακατσαναίων Βουλγαρίας (ΟΠΕΣΣΒ) FKPDK in Bulgaria b.v " Panayot Hitov 1" Sliven 8800 R. Bulgaria http://www.karakachani.com/ Email: [email protected] Σύλλογος Σαρακατσαναίων Φοιτητών Θεσσαλίας "Οι Σταυραετοί" Βασσάνη & Αριστοτέλους 38221 Βόλος Τηλ: 6974581122 Ασπροβάλτας Ι.Μεταξά 13 57021 Ασπροβάλτα Πελασγίας & Περιχώρων 35013 Πελασγία Βάλτου - Ξηρομέρου - Ευρυτανίας Ελ.Βενιζέλου 38 & Κουντουριώτου Άγιος Κων/νος Τ.Κ 30100 ΑΓΡΙΝΙΟ Τηλ.6973991762(Πρόεδρος) 6977087062(Γεν.Γραμματέας) Φάξ.2641048153 E-mail: [email protected] Αυλώνας Αττικής 19011 Αυλώνας Τηλ-Φαξ: 2295042580 Σύλλογος Σαρακατσαναίων Θεσπρωτίας Κυρά Βασιλικής 10 46100 Ηγουμενίτσα Τηλ: 2665021108 Φαξ: 2665021121 E-mail: [email protected] Αγιάς Πρινίας Αγιάς 40003 Αγιά Λάρισας Σύλλογος Σαρακατσαναίων Βουλγαρίας (Ελλάδα-Θέρμη) Τ.Θ 60154 57001 Θέρμη Θεσ/νικης τηλ.6979345658 http://www.karakatsani.eu/ Email: [email protected] Λαογραφικό Μουσείου Σαρακατσάνων Κων/πολεως 62 62122 Σέρρες Tηλ.2321062528 Φαξ.2321056180 http://www.sarakatsani-folk-museum.gr/ Email: [email protected] Σύλλογος Σαρακατσαναίων Σκοπίων «Το Χελιδόνι» Βασιλ Γιωργοβ 20/42 Σκόπια Τηλ¨389023118091 Κιν: 389070344251 Πρόεδρος Αποστόλου Δημήτριος ZDRUZENIE NA KARAKACANITE "HELIDONI" DIMITAR APOSTOLOV PREDSEPATEL UL.VASIL GORGOV 20/42 Σαρακατσάνοι Αγωνιστές
Διασπορά
Ο σημαντικότερος πληθυσμός Σαρακατσάνων που απαντάται σήμερα εκτός Ελλάδας βρίσκεται στη Βουλγαρία κατά κύριο λόγο, αλλά και στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, καθώς μετά το κλείσιμο των συνόρων στα Βαλκάνια περίπου 1.000 και 500 οικογένειες αντίστοιχα έμειναν αποκλεισμένες στις χώρες αυτές. |
Τσελιγκάτο
Η βάση της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής των Σαρακατσάνων ήταν τα τσελιγκάτα, που ήταν μικρές κοινωνίες αποτελούμενες από 20-50 οικογένειες. Η κοινωνική οργάνωση των Σαρακατσάνων ήταν βασισμένη στη δομή της πατριαρχικής οικογένειας, όπου ο πατέρας ήταν η κεφαλή και όλα τα μέλη της αντλούσαν την καταγωγή τους αποκλειστικά απο αυτόν. Το τσελιγκάτο ήταν στην ουσία μια φατρία, την οποία αποτελούσαν διάφορες σαρακατσάνικες φάρες οι οποίες ενώνονταν με συγγενικούς δεσμούς μεταξύ τους. Η συγγένεια ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της οργάνωσης της φυλής, υπαγορεύοντας την αλληλεγγύη μεταξύ των συγγενών. Οι γάμοι γίνονταν με συνοικέσιο με σκοπό την διεύρυνση του κύκλου συγγενών-συνεργατών μέσω της σύναψης συγγένειας εξ αγχιστείας.
Το τσελιγκάτο μπορούσε επίσης να χαρακτηριστεί και σαν ένας οικονομικός συνεταιρισμός ο οποίος εξασφάλιζε και προωθούσε τη συνεργασία των μελών του. Συχνά η κοινωνική ευημερία και ισορροπία λειτουργούσε εις βάρος της ατομικής, καθώς οι παραδόσεις και οι αρχές έπρεπε να τηρούνται αυστηρά. Χαρακτηριστικό του τσελιγκάτου ήταν η οικονομική και κοινωνική του αυτάρκεια, ενώ η τυροκομία και η κτηνοτροφία αποτελούσαν βασική πηγή εσόδων κάθε οικογένειας αλλά και ολόκληρου του τσελιγκάτου.
Αρχηγός ήταν ο τσέλιγκας, ο οποίος εκλεγόταν από τους αρχηγούς κάθε φάρας του τσελιγκάτου, οι οποίοι μπορούσαν να τον καθαιρέσουν σε περίπτωση που αυτός παρατυπούσε. Ο τσέλιγκας κατείχε τον κυρίαρχο ρόλο και επιτηρούσε την ομαλή κοινωνικο-οικονομική λειτουργία της κοινότητας, αφού ήταν υπεύθυνος για την οικονομική διαχείριση των κοπαδιών των οικογενειών, την κοινωνική κατανομή της εργασίας και την διανομή των κερδών, ενώ εξασφάλιζε σε όλους τις αναγκαίες διοικητικές και οικονομικές επαφές με την περιβάλλουσα κοινωνία. Όλα τα μέλη του τσελιγκάτου όφειλαν να υπακούνε σε αυτόν, τον οποίο σέβονταν εξαιτίας της προσωπικότητάς του.
Η ομαλή λειτουργία του συστήματος εξασφαλιζόταν μέσω του εθιμικού δικαίου το οποίο εφαρμοζόταν από «διαιτητές», καθώς η προσφυγή στα δικαστήρια της περιβάλλουσας κοινωνίας αποδοκιμαζόταν έντονα. Ένα πλήθος κανόνων ηθικής, στηριγμένων στην σαρακατσάνικη παράδοση, καθόριζαν τη συμπεριφορά του κάθε ατόμου με βάση το φύλο, την ηλικία και το ρόλο του στην οικογένεια. Όταν υπήρχε αδυναμία στην εύρεση λύσης για κάποια διαφορά, συνήθως οικονομική, επιτροπή από γειτονικό τσελιγκάτο αναλάμβανε να δώσει τη λύση. Ανώτατη δικαστική αρχή στη Σαρακατσάνικη κοινωνία ήταν το συναφικό (ή σναφικό) δικαστήριο. Το σναφικό δικαστήριο συγκαλούνταν όποτε υπήρχε κάποια σοβαρή υπόθεση να εξεταστεί, από τον αρχιτσέλιγκα. Όταν η υπόθεση ήταν ιδιαιτέρως σοβαρή, υπήρχε δυνατότητα σύγκλισης σναφικού δικαστηρίου με συμμετοχή περισσότερων τσελιγκάτων. Τη δικαστική εξουσία ασκούσε συμβούλιο γερόντων, οι οποίοι αφού άκουγαν τον κατηγορούμενο και τον αδικημένο, έβγαζαν την απόφαση. Οι ποινές μπορεί να ήταν ιδιαίτερα αυστηρές, ανάλογα με το είδος της αδικίας. Ο θεσμός των σναφικών δικαστηρίων παρέμεινε σε ισχύ, έως το 1950 στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.[8]
Η βάση της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής των Σαρακατσάνων ήταν τα τσελιγκάτα, που ήταν μικρές κοινωνίες αποτελούμενες από 20-50 οικογένειες. Η κοινωνική οργάνωση των Σαρακατσάνων ήταν βασισμένη στη δομή της πατριαρχικής οικογένειας, όπου ο πατέρας ήταν η κεφαλή και όλα τα μέλη της αντλούσαν την καταγωγή τους αποκλειστικά απο αυτόν. Το τσελιγκάτο ήταν στην ουσία μια φατρία, την οποία αποτελούσαν διάφορες σαρακατσάνικες φάρες οι οποίες ενώνονταν με συγγενικούς δεσμούς μεταξύ τους. Η συγγένεια ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της οργάνωσης της φυλής, υπαγορεύοντας την αλληλεγγύη μεταξύ των συγγενών. Οι γάμοι γίνονταν με συνοικέσιο με σκοπό την διεύρυνση του κύκλου συγγενών-συνεργατών μέσω της σύναψης συγγένειας εξ αγχιστείας.
Το τσελιγκάτο μπορούσε επίσης να χαρακτηριστεί και σαν ένας οικονομικός συνεταιρισμός ο οποίος εξασφάλιζε και προωθούσε τη συνεργασία των μελών του. Συχνά η κοινωνική ευημερία και ισορροπία λειτουργούσε εις βάρος της ατομικής, καθώς οι παραδόσεις και οι αρχές έπρεπε να τηρούνται αυστηρά. Χαρακτηριστικό του τσελιγκάτου ήταν η οικονομική και κοινωνική του αυτάρκεια, ενώ η τυροκομία και η κτηνοτροφία αποτελούσαν βασική πηγή εσόδων κάθε οικογένειας αλλά και ολόκληρου του τσελιγκάτου.
Αρχηγός ήταν ο τσέλιγκας, ο οποίος εκλεγόταν από τους αρχηγούς κάθε φάρας του τσελιγκάτου, οι οποίοι μπορούσαν να τον καθαιρέσουν σε περίπτωση που αυτός παρατυπούσε. Ο τσέλιγκας κατείχε τον κυρίαρχο ρόλο και επιτηρούσε την ομαλή κοινωνικο-οικονομική λειτουργία της κοινότητας, αφού ήταν υπεύθυνος για την οικονομική διαχείριση των κοπαδιών των οικογενειών, την κοινωνική κατανομή της εργασίας και την διανομή των κερδών, ενώ εξασφάλιζε σε όλους τις αναγκαίες διοικητικές και οικονομικές επαφές με την περιβάλλουσα κοινωνία. Όλα τα μέλη του τσελιγκάτου όφειλαν να υπακούνε σε αυτόν, τον οποίο σέβονταν εξαιτίας της προσωπικότητάς του.
Η ομαλή λειτουργία του συστήματος εξασφαλιζόταν μέσω του εθιμικού δικαίου το οποίο εφαρμοζόταν από «διαιτητές», καθώς η προσφυγή στα δικαστήρια της περιβάλλουσας κοινωνίας αποδοκιμαζόταν έντονα. Ένα πλήθος κανόνων ηθικής, στηριγμένων στην σαρακατσάνικη παράδοση, καθόριζαν τη συμπεριφορά του κάθε ατόμου με βάση το φύλο, την ηλικία και το ρόλο του στην οικογένεια. Όταν υπήρχε αδυναμία στην εύρεση λύσης για κάποια διαφορά, συνήθως οικονομική, επιτροπή από γειτονικό τσελιγκάτο αναλάμβανε να δώσει τη λύση. Ανώτατη δικαστική αρχή στη Σαρακατσάνικη κοινωνία ήταν το συναφικό (ή σναφικό) δικαστήριο. Το σναφικό δικαστήριο συγκαλούνταν όποτε υπήρχε κάποια σοβαρή υπόθεση να εξεταστεί, από τον αρχιτσέλιγκα. Όταν η υπόθεση ήταν ιδιαιτέρως σοβαρή, υπήρχε δυνατότητα σύγκλισης σναφικού δικαστηρίου με συμμετοχή περισσότερων τσελιγκάτων. Τη δικαστική εξουσία ασκούσε συμβούλιο γερόντων, οι οποίοι αφού άκουγαν τον κατηγορούμενο και τον αδικημένο, έβγαζαν την απόφαση. Οι ποινές μπορεί να ήταν ιδιαίτερα αυστηρές, ανάλογα με το είδος της αδικίας. Ο θεσμός των σναφικών δικαστηρίων παρέμεινε σε ισχύ, έως το 1950 στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.[8]
Εκπαίδευση
Η εκπαίδευση των Σαρακατσάνων περιελάμβανε τη μετάδοση γνώσεων από τους μεγαλύτερους στους μικρότερους μέσα από την καθημερινή επαφή στη δουλειά και στο σπίτι, καθώς και από συζητήσεις και διηγήσεις, αλλά και την βασική μόρφωση, δηλαδή την εκμάθηση ανάγνωσης και αριθμητικής για τα αγόρια, ώστε να μπορούν να ελέγχουν τα λογιστικά του τσελιγκάτου. Η βασική μόρφωση δινόταν από τους μεγαλύτερους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, με μία μέθοδο η οποία λεγόταν «αλληλοδιδακτική» και ήταν επίσημα αναγνωρισμένη από το κράτος μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Από την περίοδο που λειτούργησαν τα τσελιγκάτα μέχρι το 1945, τη βασική μόρφωση αναλάμβανε κάποιος δάσκαλος ή απόφοιτος γυμνασίου, μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, για την εύρεση του οποίου φρόντιζε ο τσέλιγκας. Ο δάσκαλος διέμενε σε ένα καλύβι δίπλα από αυτό όπου γίνονταν τα μαθήματα και πληρωνόταν κατ' αποκοπή, ενώ την σίτισή του αναλάμβαναν οι οικογένειες που είχαν παιδιά στο σχολείο. Τα παιδιά χρησιμοποιούσαν σουγιά με τον οποίο χάραζαν σε κορμούς δέντρων ή σανίδια, τα γράμματα και τους αριθμούς.
Η εκπαίδευση των Σαρακατσάνων περιελάμβανε τη μετάδοση γνώσεων από τους μεγαλύτερους στους μικρότερους μέσα από την καθημερινή επαφή στη δουλειά και στο σπίτι, καθώς και από συζητήσεις και διηγήσεις, αλλά και την βασική μόρφωση, δηλαδή την εκμάθηση ανάγνωσης και αριθμητικής για τα αγόρια, ώστε να μπορούν να ελέγχουν τα λογιστικά του τσελιγκάτου. Η βασική μόρφωση δινόταν από τους μεγαλύτερους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, με μία μέθοδο η οποία λεγόταν «αλληλοδιδακτική» και ήταν επίσημα αναγνωρισμένη από το κράτος μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Από την περίοδο που λειτούργησαν τα τσελιγκάτα μέχρι το 1945, τη βασική μόρφωση αναλάμβανε κάποιος δάσκαλος ή απόφοιτος γυμνασίου, μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, για την εύρεση του οποίου φρόντιζε ο τσέλιγκας. Ο δάσκαλος διέμενε σε ένα καλύβι δίπλα από αυτό όπου γίνονταν τα μαθήματα και πληρωνόταν κατ' αποκοπή, ενώ την σίτισή του αναλάμβαναν οι οικογένειες που είχαν παιδιά στο σχολείο. Τα παιδιά χρησιμοποιούσαν σουγιά με τον οποίο χάραζαν σε κορμούς δέντρων ή σανίδια, τα γράμματα και τους αριθμούς.
Θρησκεία
Οι Σαρακατσάνοι ως προς το θρήσκευμα είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό όμως είναι η συνύπαρξη της βαθιάς χριστιανικής πίστης με τη μαγεία, καθώς οι Σαρακατσάνοι διέθεταν μεγάλο αριθμό μαγικοθρησκευτικών δοξασιών με αρχαιοελληνικές ρίζες, με σκοπό την εξασφάλιση υγείας, ευγονίας και ευημερίας. Τέτοιες παραδόσεις και δοξασίες είναι τα χοροστάσια όπου στήνουν χορό οι νεράιδες, η πίστη στην ύπαρξη δαιμόνων, οι μοίρες που καθορίζουν το πεπρωμένο του νεογέννητου, τα φυλακτά και το «κακό μάτι».
Οι Σαρακατσάνοι ως προς το θρήσκευμα είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό όμως είναι η συνύπαρξη της βαθιάς χριστιανικής πίστης με τη μαγεία, καθώς οι Σαρακατσάνοι διέθεταν μεγάλο αριθμό μαγικοθρησκευτικών δοξασιών με αρχαιοελληνικές ρίζες, με σκοπό την εξασφάλιση υγείας, ευγονίας και ευημερίας. Τέτοιες παραδόσεις και δοξασίες είναι τα χοροστάσια όπου στήνουν χορό οι νεράιδες, η πίστη στην ύπαρξη δαιμόνων, οι μοίρες που καθορίζουν το πεπρωμένο του νεογέννητου, τα φυλακτά και το «κακό μάτι».